گسترش تجارت: سکه از مرز باورنکردنی ۴ میلیون تومان گذشت و دلار با ثبت عدد تاریخی ۱۰ هزارتومان، ۵ رقمی شد.
سکه از مرز باورنکردنی ۴ میلیون تومان گذشت و دلار با ثبت عدد تاریخی ۱۰ هزارتومان، ۵ رقمی شد.
خبر کوتاه است، اما وسعت تاثیر آن بر بخش‌های گوناگون اقتصادی و زندگی مردم بسیار گسترده‌تر از آن حدی است که به نظر می‌رسد. ارقامی‌که این روز‌ها از بازار ارز و سکه شنیده می‌شود و به شکل لحظه‌ای و شبانه‌روزی بالا می‌رود، نگرانی از وضعیت آینده اقتصاد را افزایش داده و هر روز بلاتکلیفی بخش‌های اقتصادی را بیشتر می‌کند. در التهاب‌ها و تلاطم‌های به وجودآمده بازارها، کارشناسان و فعالان اقتصادی اعتقاد دارند که تصمیم‌های آنی بانک مرکزی و دولت بسیار موثر بوده و چند نرخی شدن نرخ ارز بر این اوضاع نابسامان تاثیر بسزایی داشته است، به‌طوری که تاثیر منفی آن بر تمام بازارها از جمله سکه و طلا به شکل عجیبی خود را نشان داده است. موید این موضوع هم نوسان‌های طبیعی اونس طلای جهانی است که بیانگر این موضوع است که تجارت بین‌المللی بر ایجاد التهاب‌ها در بازار ایران تاثیر زیادی نداشته و علت اصلی به مسائل داخلی و سیاست‌های نامناسب اقتصادی مربوط می‌شود که از سوی سیاست‌گذاران اعمال شده است. سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های بانک مرکزی در دولت دوازدهم سبب شد دلار از حدود ۳۸۰۰ تومان در شهریور ۹۶ به ۱۰ هزار تومان در مرداد ۹۷ برسد و نرخ سکه از یک‌میلیون و ۵۰۰ هزارتومان اواسط سال گذشته با جهش شدید، نرخ ۴ میلیون تومان را تجربه کند و اینک هیچ پیش‌بینی درباره آینده این بازارها وجود ندارد.
با وجود اینکه دولت از ابتدای امسال در برنامه ارزی خود تغییراتی به وجود آورد و آن‌ها را برای کنترل اسب سرکش بازار کارآمد عنوان کرد، به نظر می‌رسد که باید سیاست‌گذاری فعلی در بازار ارز را شکست خورده تلقی کرد. تک نرخی کردن ارز، ایجاد شرایط امنیتی در بازار، خارج کردن معاملات از صرافی‌ها و انتقال آن به سوپرمارکت‌ها و... همگی به‌عنوان برآورد برنامه‌های فعلی دیده می‌شوند که به افزایش سرسام‌آور نرخ منجر شده است.
از بین بردن رانت ارزی در دستورکار
از بین بردن رانت ارزی در دستورکار
در حالی آینده بازار ارز تکلیف مشخصی ندارد که بار‌ها کارشناسان از دولت خواسته‌اند در سیاست موجود تجدیدنظر کنند. به هر حال این اتفاق چندان نیفتاد تا اینکه به‌تازگی با تغییراتی که در ریاست بانک مرکزی رخ داد، ظاهرا رئیس کل جدید بانک مرکزی برنامه‌هایی برای تغییر رویه موجود دارد. آن‌طور که همتی می‌گوید برنامه‌های او در راستای حفظ ذخایر ارزی و از بین بردن رانت بزرگی است که این روز‌ها در بازار ارز در نتیجه اجرای سیاست ارزی دولت در چند ماه گذشته ایجاد شده است. عبدالناصر همتی در آیین تودیع و معارفه در نخستین اظهارات خود در این سمت اعلام کرد: وضعیت کنونی بازار ارز محصول نبودتعادل در ترازنامه نظام بانکی، بی‌تدبیری در استفاده از ابزار‌های سیاست پولی و سردرگمی‌در اعمال سیاست‌های ارزی است. دلیل اصلی ایجاد نابسامانی در بازار ارز از نگاه او نبودکنترل بر نقدینگی و هدایت نشدن جریان نقدینگی، خلق نقدینگی بی‌ضابطه ازسوی شبکه بانکی و نبود ابزار‌های جایگزین مناسب برای دارایی‌هایی مانند ارز، سکه، طلا و همچنین القای جو بدبینی ازسوی دشمنان با هدف ایجاد تصویری نامطمئن از آینده در ذهن مردم است.
محدودیت‌ها در بازار ارز برطرف شود
به هرحال در چنین شرایطی برخی فعالان بازار عنوان می‌کنند، درصورتی‌که اتفاق تازه‌ای در روز‌های آینده در سمت عرضه ارز رخ ندهد یا اخبار مثبتی به بازار نرسد، ممکن است نوسان‌گیران وارد بازار شوند و با افزایش خرید‌ها نرخ را به‌سوی مرز‌های بالاتر پیش برانند. مصطفی خانزاده از کارشناسان و فعالان بازار ارز در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» با بیان اینکه موج اخبار منفی و قابل‌پیش‌بینی نبودن اقتصاد سبب شده تا بازارها از جمله ارز و سکه دستخوش تغییرات شدید قیمتی شود و نرخ دلار مرز‌های تاریخی را تجربه کند و سکه همچنان به روند صعودی خود ادامه دهد، افزود: این روز‌ها به هر نحوی، مردم در تلاش هستند که سرمایه‌شان را به ارز و سکه تبدیل و از کاهش ارزش پول‌شان جلوگیری کنند. اما دراین بین افرادی هم هستند که در یک فضای دلالی و سوداگری به آشفته بازار ارز و سکه دامن زده‌اند که این فضا باید هر چه سریع‌تر برای این افراد از بین برود. به گفته او دولت باید محدودیت‌هایی که در بازار ارز ایجاد کرده را برطرف و ارز مورد نیاز بازار را تامین کند تا اینکه از التهاب‌های بازار کاسته و آرامش نسبی دراین بازار به وجود آید. این فعال بازار بر این باور است که سیاست‌های نادرست بانک مرکزی در این مدت به شدت زمینه رشد و نوسان‌های بازار ارز را به وجود آورد و باعث شد که بازار سکه و طلا هم در این مسیر دچار التهاب‌های شدیدی شود. به نظر می‌رسد که دراین مقطع از زمان بانک مرکزی و سیاست‌گذاران اقتصادی باید تصمیم‌های درست و ساختاری بگیرند تا آرامش نسبی به بازار بازگردد و مردم نسبت به آینده امیدوارتر شوند. به گفته او تا زمانی که برنامه‌ریزی‌ها و مدیریت درستی در بازار ارز و به‌دنبال آن سکه انجام نشود، روند فعلی ادامه خواهد داشت.
از اصلاح نرخ سود تا ارائه بسته‌های مناسب اقتصادی
در بازار سکه هم فعالان این بازار تاکید دارند که دولت باید با اصلاحات در حوزه نرخ سود و ارائه بسته‌های اقتصادی مناسب در جهت جذب نقدینگی‌های سرگردان در کشور که همچون سیلابی درصدد تخریب بازارهاست، حرکت و این منابع را به سمت بخش مولد کشور هدایت کند تا بلکه تا حدی از این التهاب‌ها در کشور کاسته شود.
عبدالله محمدولی، عضو انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» با بیان اینکه بازار طلا و سکه این روز‌ها با توجه به جو روانی و منفی که بر اقتصاد حاکم شده، بسیار ملتهب است و قیمت‌های هیجانی را تجربه می‌کند، افزود: بازار طلا و سکه در ماه‌های پایانی سال گذشته، شاهد رشد قیمت‌ها بود که با افزایش موج تقاضا این روند رو به رشد ادامه یافت. در چنین شرایط بانک مرکزی برای کنترل بازار، اقدام به اعمال سیاست پیش‌فروش سکه کرد که این امر وضعیت بازار را بر هم زد و رشد شدید قیمت‌ها را منجر شد.
او با تاکید براینکه به اعتقاد من، بانک مرکزی می‌توانست در آن شرایط مدیریت بهتری داشته باشد و بسته اقتصادی مناسب‌تری را برای کنترل بازار ارائه دهد، اظهار کرد: سیاست‌گذار پولی باید سیاست‌هایی را اعمال می‌کرد که باعث رونق بخش تولید، صنعت و صادرات کشور می‌شد و نقدینگی‌ها را به سمت بخش مولد هدایت می‌کرد؛ نه اینکه با اعمال سیاست پیش‌فروش، نقدینگی‌ها را به سمت این بازار سوق می‌داد و تقاضای کاذبی را در این بازار به وجود آورد، به‌طوری که برخی با خرید‌های کلان سکه، سود‌های میلیاردی عایدشان شود.
به گفت: محمدولی، اگر سیاست‌گذار تلاش می‌کرد فضای کسب و کار را بهبود دهد و تولید را کارآمدتر کند، به‌طور حتم نقدینگی‌های در دست مردم به جای اینکه وارد فضای سوداگری شود در بانک یا بخش مولد تزریق می‌شد و دیگر شاهد جهش‌ها و التهاب‌ها قیمتی در بازار‌های موازی نبودیم. این فعال بازارطلاو سکه براین باور است که طرح‌ها و سیاست‌هایی که تاکنون اعمال شده نتوانسته پاسخگوی وضعیت فعلی اقتصاد باشد، ازاین رو لازم است که در این سیاست‌ها بازنگری و اصلاحات ساختاری و اقدامات بنیادی انجام شود. باید بسته‌هایی را طراحی کنیم که از بخش مولد اقتصاد حمایت کند نه از فضای دلالی و واسطه‌گری. محمدولی معتقد است که حالا هم دیر نیست و می‌شود آشفته‌بازار سکه و ارز را مدیریت کرد، اما به‌شرط آنکه اقدام درست و به موقعی انجام شود. به نظر من دراین مقطع زمانی باید در بحث نرخ‌های سود بانکی بازنگری‌هایی انجام و بار دیگر نظام بانکی برای دارندگان سرمایه جذاب شود. دولت باید با جمع‌آوری نقدینگی‌ها این پول‌ها را به سمت تولید و صادرات هدایت کند و این در وضعیت فعلی اقتصاد یک الزام است.
به گفته عضو انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر، ما باید از تفکرات و برنامه‌های بخش خصوصی و تشکل‌هایی که در حوزه‌های گوناگون اقتصاد داریم، بهره ببریم و بسته‌های مناسبی را با توجه به شرایط فعلی اقتصاد ارائه دهیم تا آرامش نسبی در بازار حاکم شود و این بی‌نظمی‌ها از بین برود. او در عین حال به مردم این اطمینان را داد که کشور دارای ذخایر مناسبی از طلاست که جای هیچ‌گونه نگرانی را ایجاد نمی‌کند. این بازار می‌تواند همچنان پاسخگوی نیاز مردم باشد و به همین دلیل توصیه می‌شود که مردم از خرید‌های هیجانی در این بازار که جز اینکه نابسامانی اقتصادی را بیشتر می‌کند، نتیجه دیگری ندارد، پرهیز کنند.
توسعه‌بازار ثانویه و آزادشدن بازار غیررسمی
سیدبهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس اقتصاد نیز در این‌باره در گفت‌وگو با فارس، گفت: با افزایش نرخ سود بانکی در سطح ۲۰ درصد، توسعه بازار ثانویه ارزی و آزاد شدن معاملات در بازار آزاد، می‌توان اقتصاد را به سمت آرامش هدایت کرد. وی با اشاره به انتخاب رئیس کل جدید بانک مرکزی، اظهار کرد: همتی تصمیم‌گیر و قائل به کار کارشناسی است و تجربه‌های خوبی در حوزه مدیریت بانکی و بیمه‌ای دارد و اقتصاد ایران و خطوط سیاسی را می‌شناسد. وی افزود: او جسارت نه‌گفتن، تصمیم‌گیری و دانش اقتصادی دارد و به نظرم می‌تواند تحول ایجاد کند. این کارشناس اقتصاد درباره مسائلی که رئیس کل بانک مرکزی در گام نخست باید برای آن چاره‌اندیشی کند، گفت: فکر می‌کنم اولویت نخست رئیس کل جدید بانک مرکزی باید بازگرداندن آرامش به بازار پول و ارز باشد. وی افزود: بازاری که معاملات آن غیرقانونی و قاچاق قلمداد می‌شود، باید تغییر کند و قانونی شود تا عرضه ارز به سمت بازار افزایش یابد و این کار می‌تواند عرضه ارز را افزایش دهد. فاصله بین ارز رسمی و غیررسمی بسیار زیاد شده و با وجود تامین ارز ازسوی دولت، مبنای تعیین قیمت‌ها بازار غیررسمی است.
حسینی‌هاشمی گفت: باید بازار ثانویه ارزی عمق پیدا کند. عرضه ۲۰ درصد از ارز حاصل از صادرات، رقمی نیست که بتواند بر نرخ ارز در بازار غیررسمی تاثیر بگذارد و در این بازار کم‌عمق عرضه‌کننده و تقاضاکننده نمی‌توانند با یکدیگر مرتبط شوند؛ بنابراین بازار ثانویه با افزایش تعداد عرضه‌کنندگان عمیق شده و در آن صورت است که می‌توان کل بازار ارز را با آن بازار مدیریت کرد. وی با تاکید بر اینکه ساماندهی بازار و نرخ ارز یکی اولویت‌های رئیس کل جدید بانک مرکزی است، افزود: وقتی به موضوع اصلاح ساختار بانک‌ها برمی‌گردیم، می‌بینیم که اصلاح رفتاری بانک‌ها مدنظر قرار می‌گیرد در حالی که اصلاح ساختار بانک‌ها یعنی اصلاح ساختار سرمایه و پولی بانک‌ها؛ چنانکه هم‌اکنون نرخ کفایت سرمایه در بسیاری از بانک‌ها براساس استاندارد‌های جهانی نیست.
وی افزود: در این دوره به صلاح اقتصاد ایران است که نرخ سود سپرده ۴ تا ۵ درصد افزایش یابد. این بهتر از این است که اجازه دهیم که سپرده‌ها از شبکه بانکی خارج شده و به بازار دارایی‌ها مانند ارز و سکه هجوم ببرد.
منبع: گسترش تجارت
