شاخ و برگ درختان خرما که در اصطلاح محلی مُغ گفته می‌شود مواد اولیه برای ساختن و بافتن صنایع دستی حصیری در شهرستان بافق است که همه ساله در ماه اسفند بافت این صنایع برای مسافران نوروزی رونق بیشتری دارد.
صنایع دستی بومی و قدیمی نظیر بادبزن، کلاه، حصیر، جارو، جلتو، صالحو، سبد مُغی، بافتوئو، کشکدون، ترازو حصیری، در سبو یا کوزه، پادری و سازو یا ریسمان از جمله مصنوعاتی هستند که به وسیله شاخ و برگ درخت خرما یا همان مُغ و الیاف تنه نخل با دستان هنرمند زنان و مردان این شهرستان بافته می‌شود.
از دیر باز وجود نخلستان‌های بسیار و قناعت و سختکوشی مردمان این دیار، آنها را مجبور به استفاده از تمامی امکانات موجود مانند شاخه، برگ و الیاف درخت خرما، همپای شغل کشاورزی کرده تا شاید از این رهگذر درآمد خانواده‌ها نیز افزایش یابد و امروزه در دولت تدبیر و امید که توجه به مشاغل خانگی بیش از گذشته احساس می شود، صنعت حصیر بافی گسترش بیشتری پیدا کرده است.
صنایع دستی امروز که روزگاری از ملزومات زندگی برای مردمان بافق به شمار می‌رفته و به گردش چرخ اقتصاد خانواده کمک می‌کرده از قدیمی‌ترین صنایع بومی این منطقه است و ضمن کسب درآمد، بخشی از اوقات فراغت آنها را نیز پر می کند.
ایجاد بازارچه‌های صنایع دستی از دست بافته‌های زنان و مردان هنرمندان بافقی، هر ساله در ایام مختلف سال به ویژه ایام نوروز، نمایشگاه‌های صنایع دستی بافق برای آشنایی هر چه بیشتر مسافران نوروزی و شناساندن صنایع دستی به مسافران و گردشگران در مناطق و اماکن مختلف این شهرستان برپا می شود و مورد اقبال گردشگران قرار می گیرد.
عرضه و فروش صنایع دستی در میدان خان، خانه وحشی بافقی، امامزاده عبدالله (ع) همچنین در قلعه باقرآباد و سایت گردشگری ریگ‌های صادق آباد در تپه‌های شنی روان در ایام نوروز برای آشنایی مسافران و گردشگران با صنایع دستی انجام می‌شود و استقبال نسبتاً خوبی نیز از این دست بافته‌ها شده و می‌شود.
گرچه این صنایع دستی حصیری برای آشنایی با فرهنگ و زندگی گذشتگان به کار می‌رود اما تعدادی از این صنایع دستی مانند بادبزن، کلاه ،جارو و حصیر هنوز مورد استفاده مردم در شهرستان بافق و حتی سایر شهرستانهای استان یزد و شهرستانهای همجوار از توابع استان کرمان است.
هنرمندان شهرستان بافق با خلاقیت و نوآوری و پیروی از هنر گذشتگان خود، صنایع جدیدتری نیز با همین شاخ و برگ و الیاف خرما برای استفاده خریداران به بازار عرضه کرده‌اند که در عین زیبایی، کاربردی نیز هست مانند جاخودکاری، جا کلیدی، پایه گلدان، جا حوله‌ای، اسباب بازی کودکان، گلدان‌های تزئینی، زیر لیوانی، پوشش تزئینی ظرف غذا، قاب مشبک و قاب آینه که در عین زیبایی، یادآور فرهنگ غنی مردم این دیار است و به همه چیز یک پوشش سنتی و طبیعی می‌دهد.
با ارسال این صنایع دستی به دیگر شهرستانهای استان یزد و با همکاری افراد فروشنده صنایع دستی شهرستانهای دیگر، گامی مهم در شناسایی صنایع دستی بافق در استان برداشته شده است.
یکی از بانوان هنرمند بافقی حصیرباف در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: گرچه توسعه و خلاقیت می‌تواند در پیشرفت عرضه محصولات موثر باشد اما بسته‌بندی و کادوی این محصولات نیز می‌تواند در جذب مشتری و فروش مصنوعات، تاثیر بسزایی داشته باشد که لازم است با اندیشه و و تدبیر و همکاری مسئولان صنایع دستی و همچنین پرداخت تسهیلات بانکی، در این راستا اقدامات لازم انجام شود.
معصومه تفکری افزود: برای تهیه همه محصولات( مُغی) ابتدا باید به تعداد مورد نیاز،شاخه‌های درخت خرما تهیه و در بعضی از آنها بَعد از رنگ آمیزی، تمامی آنها را در آب خیساند تا نرم شود و انعطاف لازم را داشته باشد.
او ادامه داد: به طور طبیعی هر برگ از شاخه خرما دو نیمه دارد و بعد از جدا کردن این دو نیمه، هر نصف برگ را به چهار قسمت مساوی تقسیم می‌کنند تا راحت تر در صنعت بافت محصولات حصیری کاربرد داشته باشد و برای این کار سوزنی را در برگ فرو می‌برند و در درازا می کشند و این عمل را سه بار تکرار می‌کنند.
تفکری از مسوولان ذیربط خواست تا با حمایت مالی و معنوی از این صنعت دیرینه و پرداخت تسهیلات کم بهره و معرفی و بازار یابی، صنایع حصیری بافق در سطح کشور عرضه شود.
اصطلاحات عامیانه بسیاری از مردم ،برای بافتن صنایع دستی همچون دوکل کردن، ریش کردن، خونه، تختوئو، نگینو، جفتینو، گل هم زدن، رس، کناره کردن، پیچوندن، پیس، سیس، پت کردن، گرده، منال، سرپره، مغ، مغ دوز و چپ زدن همچنان وجود دارد.
به گفته رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بافق ، بادبزن یکی از مصنوعات بافته از مغ است که با انواع مختلفی در بازار صنایع دستی بافق عرضه می‌شود که از آن جمله می‌توان به بادبزن اسمی، گنبزی، یادگار مشهد، کوچک، گل ابریشمی و کبابی اشاره کرد.
لیلا رنجبر در گفت و گو با ایرنا اضافه کرد: کلاه نیز از دیگر مصنوعات حصیری است که بافت آن تا حدی شبیه به بادبزن است و انواع کلاه‌هایی که با حصیر بافته می‌شوند نیز متفاوت و متنوع است که از آن جمله می‌توان به کلاه بزرگ برای کشاورزان، کلاه عروسکی، بچگانه و کلاه عرق چینی اشاره کرد.
وی تصریح کرد: حصیر نیز از مهمترین مصنوعات مُغی شهرستان بافق است و امروز هنوز کاربردهای بسیاری دارد و عده‌ای از آن به عنوان زیرانداز، پادری و حتی سفره استفاده می‌کنند.
این مسوول افزود: حصیرها نیز انواع مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به حصیر فارسی و حصیر عربی اشاره کرد.
وی یاد آور شد: کلاه، بادبزن و حصیر( زیر انداز) هنوز هم پرکاربرد ترین و پر فروش ترین مصنوعات مغی در شهرستان بافق به شمار می‌روند.
رنجبر گفت: بقیه مصنوعات مغی گرچه دیگر مانند گذشته کاربردی در زندگی روزمره مردم ندارد اما مشاهده اغلب آنها خاطره‌انگیز است و یادآور روش‌های زندگی گذشته و ابزار زندگی دوران‌های قدیم است.
رئیس میراث فرهنگی بافق متذکر شد: بافت حصیر در همه ایام سال در شهر انجام می‌شود و درختان خرما،سخاوتمندانه همه بخش‌های خود را برای استفاده مردم سختکوش بافق، در اختیار آنها قرار می‌دهند و مردم نیز با هوشمندی و هنر و خلاقیت،از نخل درختان سرفراز دیار خود،بهترین بهره‌برداری‌ها را می‌کنند.
به گفته رنجبر، به جز صنایع دستی تولید شده از شاخ و برگ درختان خرما، خود محصول خرمای بافق نیز سوغات محبوب این شهر است و خرمای این شهرستان یکی از خوشمزه‌ترین خرماهای موجود در کشور است که از ابتدای دهه 70 با اجرای طرح اصلاح نخیلات این محصول جایگاه خود را در بازار کشور پیدا کرده است.
امید که گردشگران نوروزی با سفر به شهرستان بافق، علاوه بر گذراندن روزها و ساعات خوش در کنار روستاهای تاریخی و زیبا، دریاچه سنگ آهن بافق، تپه‌های ریگی و سایر اماکن باستانی، از سوغات ارزشمند این شهرستان نیز بهره‌مند شوند.
محمد علی طالعی معاون فرمانداری بافق هم از روند مستند سازی ثبت اثر ناملموس 'بادبزن اسمی' که از جمله صنایع دستی حصیری این شهرستان است بازدید کرد و در گفت و گو با ایرنا، از فراهم شدن مقدمات ثبت این صنعت حصیری منحصر به فرد در فهرست آثار ملی خبر داد و افزود: این صنعت در آینده نزدیک به ثبت ملی می رسد.
سطح زیر کشت خرما در شهرستان بافق حدود 2هزار و 400 هکتار است که باغات جدید خرما با ارقام اصلاح شده و با استفاده از ارقام بومی در این شهرستان در حال توسعه کمی و کیفی است.
شهرستان بافق بزرگترین تولید کننده خرمای استان یزد است که سالیانه نزدیک به پنجهزار تن خرمای بومی، کبکاب، زاهدی، پیارم و مضافتی در این شهرستان تولید و به بازار مصرف در سراسر کشور عرضه می شود.
مرکز شهرستان 50 هزار نفری بافق در فاصله 110 کیلومتری شرق یزد قرار دارد.
منبع: ایرنا