«محمود دستپیش» ادیب و شاعر اردبیلی در ۸۷ سالگی بدرود حیات گفت و دفتر زندگی خود را بست.
وی در سال ۱۳۱۳ از پدر و مادری اردبیلی در باکو متولد شد اما با روی کار آمدن بلشویکها در روسیه و فشار به مهاجرین ایرانی برای دریافت شناسنامه شوروی، مردم ایل زیر بار نرفتند و با بازگشت به اردبیل، در محله حسینیه سر گذر قصبه کلخوران «کهرلان» ساکن شدند.
محمود در آزمون تربیت معلم سال ۱۳۳۴ پذیرفته شد و به شهر گرمی رفت. در کنار تدریس، با تشویق سیدمحیالدین ربانی، رئیس فرهنگ گرمی با اجرای نمایش معروف «او اولماسین- بو اولسون» نخستین تئاتر این شهر را روی صحنه برد. در سال ۱۳۳۶ به قصبه کلخوران اردبیل و در سال ۱۳۳۹ به تهران منتقل شد و تا سال ۱۳۵۹ که بازنشسته شد، در همان شهر ماند.
در سال ۱۳۳۸ به شورای شعر رادیو دعوت شد و در سال ۱۳۷۰ به عضویت شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درآمد. شعر مشهور «خلبانان، ملوانان» در شورای شعر رادیو شکل گرفت و در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن بارها بازپخش شد. قطعه بلندی هم در مدح شجاعت شهید حسین فهمیده سروده بود که از سوی ادیبان و شعردوستان پسندیده و تشویق شد.
نخستین شعر او «ساوالان» نام داشت که در زمان نشر، در ادبیات آذربایجان مورد توجه قرار گرفت:
ساوالان، قوجامان، ای وقارلی داغ
اتگی یاشیللیق، باشی قارلی داغ
شعر «ائل سوغاتی» (سیزه سلام گتیرمیشم) با آهنگسازی استاد «علی سلیمی» شهرتی جهانی یافت و سالهاست که علاوه بر ایران، در ترکیه و جمهوری آذربایجان نیز از سوی خوانندگان بسیاری بازخوانی میشود.
در سالهای پایانی سلطنت شاه که خبر کاخسازی در دامنه سبلان کاخ پیچید، گفت:
«ددهم داغلار ننهم داغلار
سیزه حیران منم داغلار
آیری دوشدوم غریبسهدیم
بوردا بوتون بینهم داغلار»
از «محمود دستپیش»، دایرةالمعارف و لغتنامه ترکی- فارسی، مجموعه «ائل سوغاتی»، «داغا دونموشم»، «برگردان نمایشنامه مشدی عباد»، «ترکی سوزلوک»، «دیوان اشعار ترکی سلام گتیرمیشم» و «از فضولی تا شهریار»، منتشر شده است.
گفته میشود «واله اردبیلی» با وجود کهولت سن به دلیل علاقه به شعر تا مدتها در جلسات شورای شعر وزارت ارشاد و صدا و سیما شرکت میکرد. در سال ۱۳۸۷ در مراسم دیدار شعرا با مقام معظم رهبری دو شعر به ترکی خواند که از سوی ایشان استقبال و تشویق شد. در تیرماه ۱۳۹۸ نیز چهل و هشتمین «شب شاعر» نخلستان اوج، به بزرگداشت «دستپیش» اختصاص یافت.
در پی درگذشت محمود دستپیش، عبدالله بحرالعلومی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل پیام تسلیتی به این شرح صادر کرد:« اندوه خبر درگذشت ادیب فرزانه آذربایجانی؛ مرحوم استاد محمود دستپیش(واله)، شاعر و چهره پیشکسوت زبان و ادبیات آذربایجان و ایران که با سرودههای جاویدی چون «سیزه سلام گتیرمیشم» و «بیز هامیمیز ایرانلییق» منادی وحدت اقوام ایرانی در عرصه شعر و ادبیات بود، موجب تألم و تأثر خاطر گردید.
انسانی نیکاندیش که با طبعی روان، عمر پر برکتش را در خدمت مؤثر در عرصه شعر، ادبیات و هنر آذربایجان و ایران عزیز گذراند و با کتاب «از فضولی تا شهریار»، شرححال گوی شاعران نامدار آذربایجانی شد و با طبعی روان، مجموعه اشعار درخشانی با عناوین «ائل سوغاتی»، «داغا دؤنموشم»، «ترکی سؤزلوک» از خود به یادگار گذاشت.
درگذشت این شاعر گرانقدر را به جامعه فرهنگی و ادبی ایران سرافراز و جامعه ادبی و هنری آذربایجان عزیز و خانواده پر افتخار ادبیات و هنر دارالارشاد و استان اردبیل تسلیت عرض مینمایم و از محضر قادر متعال، برای ایشان علو درجات و برای ادبدوستان و هنرمندان و کلیه منسوبین آن ادیب فرزانه صبر و شکیبایی مسئلت میدارم.
روحش شاد و یادش گرامی.»