اشتغال یکی از شاخص‌های پیشرفت یک کشور به شمار می‌رود و افزایش آمار بیکاری جمعیت کشور را به طور نسبی دچار فقر اقتصادی می‌کند از این رو دولت‌ها همواره به دنبال راهکارهایی برای اشتغالزایی بوده‌اند و مسیرهای مختلفی را نیز برای تحقق این موضوع در برنامه‌های خود اجرا کرده‌اند؛ دولت یازدهم نیز برای کاهش نرخ بیکاری در دو سال گذشته حجم زیادی از منابع بانکی را به سمت بنگاه‌های زودبازده هدایت کرد بلکه بتواند از فشار بیکاران بکاهد اما این تلاش دولت تاثیر چندانی بر کاهش نرخ بیکاری نداشت.
دولت یازدهم نرخ بیکاری در بهار 94 در کشور را 12 درصد اعلام کرده است البته میزان نرخ بیکاری در استان‌های کشور مختلف است اما خراسان رضوی طی سال‌های گذشته همواره آمار بیکاری کمتری نسبت به میانگین کشوری داشته است؛ اما مطابق آمار در سه ماهه نخست امسال با نرخ بیکاری 14.6 درصدی مواجه شده که این موضوع نشان می‌دهد از ابتدای امسال فضای کسب و کار خراسان رضوی وضعیت مناسبی ندارد.
گمانه‌زنی‌های بسیاری برای افزایش نرخ بیکاری خراسان رضوی مطرح می‌شود که یکی از این گمانه‌زنی‌ها تعطیلی موسسه میزان و مشکلات شرکت پدیده است؛ البته افزایش میزان بیکاری علت‌های مختلفی را در بر می‌گیرد اما اینکه یکباره نرخ بیکاری استان چند درصد افزایش یابد نگرانی مردم را در پی داشته در همین راستا با مسئولان استانی گفت‌وگو کرده‌ایم و علت‌های افزایش بیکاری استان را جویا شده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
علی رسولیان، مدیرکل امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی در ارتباط با افزایش نرخ بیکاری در خراسان رضوی اظهار کرد: افزایش نرخ بیکاری در خراسان رضوی به چند دلیل بوده که یکی از آنها افزایش نرخ مشارکت اقتصادی است به این معنا که در بهار 94 نسبت به بهار 93 تعداد متقاضیان بیشتر شده است.
وی با بیان اینکه 50 هزار نفر به متقاضیان کار در بهار 94 در استان افزوده شده است، افزود: رکود در طرح‌های عمرانی و پروژه‌های ساختمانی بیشترین اثر را در میزان بیکاری استان داشته است.
رسولیان با اشاره به اینکه هر سال آمار بیکاران خراسان رضوی کمتر از میانگین کشور بوده است، گفت: نرخ بیکاران استان کمی بیشتر از میانگین کشوری شده است البته موضوع افزایش بیکاری مختص استان خراسان نبوده و در سایر شهرهای کشور نیز شاهد این مسئله هستیم اما متاسفانه این آمار در خراسان رضوی بیشتر بوده است.
* نرخ بیکاری خراسان رضوی به 14.6 درصد رسید
مدیرکل امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه در بهار 93 نرخ بیکاری استان 8.9 درصد و در بهار 94، 14.6 درصد بوده است، اظهار کرد: افزایش بانوان متقاضی کار و همچنین مهاجرت کشاورزان از روستاها به دلیل خشکسالی و مکانیزاسیون نیز در افزایش آمار بیکاران تاثیر داشته البته طبق بررسی‌های انجام شده بیشترین میزان بیکاری استان در اصل مربوط به دو بخش رکود در ساخت و ساز و بخش کشاورزی می‌شود.
رسولیان تصریح کرد: افرادی که در بخش صنعت فعالیت می‌کنند بیمه هستند و اگر بیکاری در بخش صنعت بود باید آمار تعداد متقاضیان دریافت بیمه بیکاری استان افزایش می‌یافت و با توجه به اینکه تغییر محسوسی در آمار بیمه بیکاری بگیران وجود ندارد درنتیجه افزایش بیکاران در این حوزه نبوده است.
* افزایش نرخ بیکاری استان با تعطیلی میزان و پدیده مرتبط نیست
وی در ارتباط با اینکه تعطیلی میزان و پدیده در افزایش نرخ بیکاری استان تا چه میزان نقش داشته است؟ گفت: مشکلات شرکت پدیده بیشتر در اواخر سال 93 به وجود آمد و آنطور که برخی افراد بیکاری استان را به تعطیلی موسسه میزان و مشکلات شرکت پدیده مرتبط می کنند نیست؛ البته ممکن است فردی در موسسه میزان مبلغی را گذاشته باشد و از سود این مبلغ درآمد داشته که امروز با توجه به تعطیلی موسسه متقاضی کار شده باشد.
مدیرکل امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی با بیان اینکه در کارگروه اشتغال استان رصد و راهکارهای حل مشکل بیکاری دیده شده است، تصریح کرد: در این جلسات با حضور کارشناسان و اداره‌کل کار استان دلایل بیکاری را بررسی می‌کنیم تا با رسیدن به یک جمع‌بندی بتوانیم زمینه اشتغال در استان را فراهم کنیم.
* جذب سرمایه‌گذار و اجرای طرح‌های عمرانی؛ راهکار افزایش اشتغال استان
رسولیان با تاکید بر اینکه دولت تدابیر خوبی را برای اشتغالزایی در کشور اتخاذ کرده که یکی از آنها قانون رفع موانع تولید است، اظهار کرد: خراسان رضوی یکی از استان‌های بزرگ و استراتژیک کشور است که بخش اعظم درآمدهای خود را از طریق حضور زائر، مسافر و سرمایه‌گذاران و صادرات کسب می‌کند.
وی افزود: سال گذشته از نظر سرمایه‌گذاری صنعتی رتبه ششم در کشور را کسب کردیم و در راستای جذب سرمایه‌گذار و افزایش اشتغالزایی در استان طرح‌های مختلف عمرانی و اقتصادی را در استان اجرا می‌کنیم که یکی از آنها اجرای طرح‌های فولادی شهرستان خواف با سرمایه‌گذاری 10 هزار میلیارد تومان است.
مدیرکل امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی تصریح کرد: رشد تقاضای سرمایه‌گذاری در استان و همچنین افزایش سفر هیئت‌های خارجی برای رایزنی‌های اقتصادی نشان از میزان تمایل سرمایه‌گذاران دارد که باید از تمام این عوامل در جهت توسعه اقتصادی استان استفاده کنیم تا علاوه بر حل معضل بیکاری به اقتصاد استان نیز کمک کرده باشیم.
* رکود بازار مسکن مهم‌ترین علت افزایش نرخ بیکاری
محمود احمدی، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی نیز در ارتباط با عوامل افزایش نرخ بیکاری در استان اظهار کرد: مسائل اقتصادی چند وجهی بوده و چند دلیل برای افزایش نرخ بیکاری استان ذکر می‌شود که اولین گمانه‌زنی‌هایی که برای افزایش نرخ بیکاری استان داشته‌ایم این بوده که فعالیت‌های ساختمانی در استان با رکود مواجه شده است به طوری که در زمستان 93 و بهار 94 کاهش محسوسی در این بخش داشتیم.
وی افزود: مرکز آمار ایران صدور زیربنای پروانه‌های ساخت در سراسر شهرداری‌های خراسان رضوی را در تابستان 93 یک میلیون و 227 هزار و 333 متر و در سال 92 را 2.5 میلیون متر مربع اعلام کرده که این میزان اختلاف بزرگی را در میزان ساخت و سازها نشان می‌دهد.
احمدی تصریح کرد: در حقیقت به ازای هر 50 متر مربع سالانه یک اشتغال ایجاد می‌شود و این میزان تفاوت در صدور پروانه رکود در بخش ساختمان را نشان می‌دهد که این موضوع بیکاران استان را افزایش داده است.
* 30 درصد اشتغال خراسان رضوی در بخش ساختمان است
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی با بیان اینکه با هر 25 میلیون تومان در بخش ساختمان یک فرصت شغلی ایجاد می‌شود، گفت: 30 درصد اشتغال کشور و استان در بخش ساختمان است و کاهش 30 درصدی معاملات ملکی و 67 درصدی صدور پروانه‌های ساختمانی و همچنین رکود در بنگاه‌های اقتصادی و سیاست‌های انقباضی بانک‌ها از علل اصلی افزایش بیکاری در ابتدای امسال استان بوده است.
احمدی با بیان اینکه بروز مشکلات در موسسات سرمایه‌گذاری همانند پدیده و میزان سبب شده تا ورود به بازار کار در استان تحریک شود، اظهار کرد: افزایش نرخ مشارکت اقتصادی استان و همچنین افزایش ورود بانوان به بازار کار از دلایل اصلی افزایش آمار بیکاری در خراسان رضوی است.
* تعطیلی موسسات مالی و اعتباری تاثیر بسزایی در اشتغال استان داشته است
وی با تاکید بر اینکه استان خراسان مهد تشکیل و ظهور و بروز موسسات مالی است که تاثیرات غیرقابل انکاری در اقتصاد استان می‌گذارند، یادآور شد: موسسات مالی و اعتباری به دلیل ساختاری که داشتند به پروژه‌ها کمک می‌کردند و با آسیب به این موسسات احداث پروژه‌ها با مشکل مواجه شد چون بسیاری از پروژه‌های عمرانی استان نیز با اخذ وام از موسسات مالی فعالیت می‌کردند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی در پاسخ به اینکه با وجودی که مشهد شهری توریستی است و حضور حجم زیاد زائران اشتغالزایی را به دنبال دارد اما این موضوع با آمار بیکاری همخوانی ندارد، گفت: بحث ورود زائران به استان ملموس است و همانطور که اشاره کردید باید این فرصت به اشتغال استان کمک کند اما متاسفانه بازار سوغات خراسان رضوی در دست واحدهای تولیدی و صنعتی استان قرار ندارد.
احمدی افزود: در حقیقت بازار سوغات مشهد را اجناس چینی فرا گرفته و ما فقط در بحث ارائه خدمات فعالیت می‌کنیم و بیشتر تولیدات استان به غیر از خوراکی‌ها وارداتی است که این موضوع نه تنها به اشتغال استان کمکی نمی‌کند بلکه به اقتصاد استان نیز ضربه می‌زند.
* کالاهای چینی زمینه اشتغال در سوغات مشهد را با مشکل مواجه کرده است
وی با تاکید بر اینکه حجم نقدینگی در استان به دلیل وجود بارگاه حضرت رضا (ع) زمینه مثبتی دارد، گفت: به دلیل نوع بافت بازار نمی‌توان از این تاثیرات مثبت بهره برد چون امروز حتی مهر، تسبیح و صلوات شمار تولید استان نیست و فقط در بحث زعفران و خشکبار است که محصولات خود استان عرضه می‌شود.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی در ارتباط با راهکارهای حل معضل بیکاری استان اظهار کرد: رفع مشکل بیکاری در استان نیازمند توجه به بازار سرمایه‌گذاری است چون از سال 90 به بعد مشهد به یک کارگاه ساختمانی تبدیل شد و رکود در بازار ساخت و ساز سبب بیکاری شد باید دولت و مسئولان برای خروج از رکود ساختمانی به استان کمک کنند.
احمدی افزود: وجود جرائم سنگین شهرداری‌ها در بحث عوارض تاثیر زیادی در رکود در ساخت و ساز داشته به طوری که سهم شهرداری از این عوارض در سال 93 از 400 میلیارد به 800 میلیارد قرار بوده از کمیسیون ماده 100 افزایش پیدا کند.
* افزایش 100 هزار نفری نرخ مشارکت اقتصادی در خراسان رضوی
وی با اشاره به اینکه نرخ مشارکت حدود 100 هزار نفر در استان افزایش پیدا کرده است، گفت: این نرخ با بازار کار هماهنگی ندارد و چون رشته‌های تحصیلی کارجویان با تخصص و کارآمدی آنها همخوانی ندارد در نتیجه از مهارت کاری برخوردار نیستند و این موضوع به بیکاری فارغ‌التحصیلان کمک می‌کند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی یادآور شد: البته اشتغال اتباع غیرمجاز نیز در میزان بیکاری استان تاثیر داشته و با وجود پیگیری اداره کار استان و استانداری و نیروی انتظامی برای جلوگیری از اشتغال افراد غیرمجاز توفیقات کمی در این زمینه داشته‌ایم.
* تعطیلی شرکت‌های سرمایه‌گذاری؛ اصلی‌ترین دلیل افزایش نرخ بیکاری
حسن حسینی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در ادامه اظهار کرد: به نظر من یکی از دلایلی که سبب شد تا شاهد افزایش آمار بیکاری در بهار 94 در خراسان رضوی باشیم اتفاقات نامناسبی بود که در حوزه اقتصادی استان در نیمه دوم سال 93 افتاد.
وی افزود: نیمه دوم سال 93 شاهد مشکلاتی بودیم که برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری خراسان رضوی و به ویژه شرکت بزرگ پدیده اتفاق افتاد که این موضوع بیکاری تعداد بسیاری از کارگران را به دنبال داشت و از طرف دیگر تعطیلی موسسه میزان اوضاع استان را بدتر کرد.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با بیان اینکه همچنین شرکت تبرک که 11 کارخانه در استان داشت و اشتغال خوبی را ایجاد کرده بود دچار مشکلاتی شد، گفت: به اعتقاد من نرخ بهره‌های بالا، تعرفه‌های تامین اجتماعی، مالیات‌های ناعادلانه و مشکلات صندوق‌های قرض‌الحسنه از دیگر عواملی بود که موضوع بیکاری استان را دامن زد.
حسینی تاکید کرد: غیر فعال شدن تعدادی از معادن، کاهش اشتغال در برخی از صنایع، تحریم‌های داخلی و رکود در ساخت و ساز سبب شد تا مشکلات عدیده‌ای در حوزه اقتصاد استان اتفاق بیفتد و این مشکلات و مسائل حجم بالای بیکاران در استان را به دنبال داشت.
* با افزایش دیوان‌سالاری رغبت سرمایه‌گذار برای ایجاد اشتغال کاهش یافت
وی با تاکید بر اینکه افزایش دیوان سالاری و بوروکراسی اداری و همچنین زمانبر شدن اقدامات در کاهش رغبت تولیدکنندگان به سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال تاثیرگذار بوده است، اظهار کرد: به عنوان مثال در گذشته استعلام برای یک واحد صنعتی به سهولت و با سرعت انجام می شد اما در حال حاضر این اقدام دو هفته زمان می‌برد و یا ثبت سفارش کالا که در مدت یک ساعت انجام می‌شد هم اکنون در یک هفته صورت می‌گیرد.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی افزود: زمانبر بودن فرآیند اجرایی برای بخش خصوصی هزینه‌بر است و متاسفانه سیستم دولتی برای بحث زمان بهایی قائل نیست و این در صورتی است که بخش خصوصی برای زمان و راندمان کاری پول پرداخت می‌کند و تمام این مسائل سبب می‌شود تا تولیدکننده و صنعتگر دیگر اشتیاقی به حضور در بازار نداشته باشد چون ضرر این موضوع برای آنها بیش از منفعت است و در نتیجه با کم شدن سرمایه‌گذاری میزان اشتغال استان نیز کاهش می‌یابد.
* نگاه دولت به واحدهای بزرگ به صنعت و اشتغال استان ضربه زد
حسینی تصریح کرد: واحدهای صنعتی استان بالاتر از 5 هزار نفر اشتغال ندارند و این موضوع حاکی از این است که واحدهای استان کوچک هستند در نتیجه خطر آسیب‌پذیری آنها بیشتر است و با توجه به اینکه در دو سال گذشته نگاه دولت بیشتر به واحدهای بزرگ بوده لذا صنعت استان بیشترآسیب دیده است.
وی با بیان اینکه از طرفی نمی‌توان گفت که تحریم‌ها هیچ گونه اثری برو روی اقتصاد کشور نداشته است، یادآور شد: رکود بازار یکی از عوامل بیکاری بوده و با توجه به اینکه ما باید با رکود مبارزه کنیم اما با یک سری تحریم‌های داخلی مواجه هستیم که بیش از تحریم‌های خارجی بر روی اقتصاد استان تاثیر گذاشته است.
* منابع مازاد خراسان رضوی در سایر استان‌ها هزینه می‌شود
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی افزود: خراسان رضوی استانی بوده که در تمام کشور به سخت‌گیری‌های غیرمرتبط معروف است، اظهار کرد: عدم هماهنگی مدیران استان نه تنها سبب شده که سرمایه‌گذاران خراسانی به سایر شهرستان‌ها مهاجرت کنند بلکه تمایل سرمایه‌گذار خارجی را نیز کاهش داده است و تمام این عوامل در میزان اشتغالزایی و بیکاری استان تاثیر می‌گذارد.
حسینی تاکید کرد: میزان درآمد بانکی خراسان رضوی 8 هزار میلیارد تومان است و این در صورتی است که در سایر استان‌ها این رقم منفی است اما سطح تسهیلات‌دهی آنقدر بالاست که منابع مازاد ما در استان‌های دیگر هزینه می‌شود و این موضوع یکی از نکات منفی در اقتصاد استان است و با توجه به اینکه حداقل معوقات بانکی در خراسان رضوی است در نتیجه ضرورت دارد تا بانک‌ها و سیستم مدیریتی استان بیشتر از صنعت استان حمایت کنند تا از این رو شاهد بهبود اقتصاد استان و اشتغالزایی باشیم.
* نرخ بیکاری خراسان رضوی بیش از میانگین کشوری است
امیرحسین قاضی‌زاده، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز اظهار کرد: خراسان رضوی چون عمده سرمایه‌گذاری‌های آن مربوط به بخش خصوصی است در طی سال‌های زیادی میزان آمار بیکاری استان کمتر از میانگین کشور بود به عنوان مثال زمانی که میانگین نرخ بیکاری در کشور 9 درصد بود این رقم در مشهد 6.5 درصد بود.
وی افزود: متاسفانه در چهار سال اخیر علاوه بر اینکه در کشور نرخ بیکاری افزایش داشته نرخ بیکاری در مشهد بیش از میانگین کشوری شده به طوری که در بهار 94 میانگین کشوری 12 درصد و در مشهد 14.6 درصد بوده است و این موضوع نشان می‌دهد یک آسیب جدی در حوزه اشتغال استان اتفاق افتاده که در یک زمان کوتاهی این رشد به وجود آمده است.
* آسیب جدی به حوزه اشتغال استان در بازه زمانی 4 سال
قاضی‌زاده تاکید کرد: امیدواریم مسئولان دولتی یک فکر جدی کنند وگرنه بیکاری بحران‌های مختلفی همچون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و امنیتی را به وجود می‌آورد.
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در مورد عوامل افزایش نرخ بیکاری در خراسان رضوی گفت: افزایش آمار بیکاری استان را نمی‌توان تنها به ی یا دو موضوع مرتبط کرد و علل مختلفی سبب این افزایش شده و از جمله آنها می‌توان به افزایش نرخ مشارکت اقتصادی و وضعیت کارخانه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی استان اشاره کرد که با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و نمی‌توانند کارگاه اقتصادی خود را اداره کنند.
وی با بیان اینکه مشهد یکی از کلانشهرهای کشور است که با توجه به زیارتی بود آن افرادی زیاد جویای کار به این شهر سفر می‌کنند، یادآور شد: افزایش نرخ مشارکتی استان نشان می‌دهد که باید بسترهای اشتغال در استان را به گونه‌ای ویژه رصد کنیم و مشکلات این حوزه را دریابیم.
* بیکاری خراسان رضوی را نمی‌توان تنها به تعطیلی پدیده و میزان مرتبط کرد
قاضی زاده در ارتباط با اینکه آیا تعطیلی میزان و پدیده در آمار بیکاری استان نقش داشته است؟ تصریح کرد: پدیده شرکتی بوده که حجم زیادی از اشتغال را در استان به وجود آورده بود هرچند که کارمندان این شرکت سرکار خود بازگشتند اما پدیده یک کارگاه بزرگ اقتصادی بود که مشکلات آن تا حدودی اقتصاد استان را تحت تاثیر قرار داد اما این رشد بیکاری در یک استان با 6 میلیون نفر را نمی‌توان به تعطیلی میزان و پدیده مرتبط کرد.
* تشکیل جلسات مابین استانداری و مجمع نمایندگان برای حل مشکل بیکاری
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه مشکلات بیکاری استان چگونه قابل حل است و آیا مجمع نمایندگان در این ارتباط برنامه‌ای دارد؟ اظهار کرد: نمایندگان مجمع خراسان رضوی با مدیریت استان جلساتی را در ارتباط با افزایش نرخ بیکاری داشته‌اند تا به این موضوع رسیدگی شود و در همین راستا نیز مقرر شده تا به صورت کارشناسی موضوع بیکاری استان بررسی شده و سپس راهکارهای مناسب برای افزایش اشتغال استان اندیشیده و اجرایی شود.
