انتشار تصاویر ضرب و شتم دست‌فروشان توسط شهروندان می تواند به عنوان یک ابزار نظارتی قوی مورد استفاده قرار گیرد.
طی چند روز گذشته تصاویری از ضرب و شتم یک دستفروش توسط یک مامور شهرداری و نیروی انتظامی منتشر شد که همگان را متاثر کرد.
با انتشار حداکثری این فیلم، شهرداری بلافاصله به موضوع ورود و مامور خاطی را از کار تعلیق کرد، نیروی انتظامی هم به سهم خود خبر از برخورد با مامور متخلف ناجا داد و نهایتا دادستان تهران هم به ماجرا ورود کرد و دستور احضار عاملان ضرب و شتم به دادسرا را صادر کرد.
بی شک این سرعت عمل در برخورد با یک تخلف آشکار سابقه دار، به خاطر انتشار فیلم از این حادثه بوده است، و نمی توان متصور شد که اگر شهروندان می خواستند این حادثه را از روشهای دیگر همچون سامانه 137 پیگیری کنند، به این زودی نتیجه می گرفتند، چنانچه مواردی از این قبیل متداول است و خبری از برخوردها ضرب العجلی و یا ورود دادستان نمی شنویم، مگر مواردی که با پیگیری های فراوان افراد آسیب دیده به نتیجه رسیده باشد.
نمونه دیگر این نظارت شهروندی را می توان در ماجرای سیلی به مادر دستفروش دید، جایی که انتشار تصاویر سیلی مامور شهرداری بر صورت این مادر، حتی سبب شد تا رئیس جمهور به دلجویی از این شهروند بپردازد.
بنابراین در چنین وضعیتی باید به نقش نظارتی موثر مردم با استفاده از ضبط تصاویر در هنگام مشاهده چنین حوادثی، برای عمل به وظیفه ای انسانی اعتراف کرد.
اما نکته قابل تامل که در فیلم اخیر هم قابل مشاهده است، امنیت شهروندان در هنگام عمل به وظیفه انسانی خود است.
در لحظات پایانی این فیلم وقتی که ماموران خاطی متوجه ضبط تصاویر توسط یکی از شهروندان می شوند، به سمت او می روند، تا با او هم برخورد کنند، که این شهروند به ناچار فرار بر قرار ترجیح می دهد.
در اینجا این سوال مطرح می شود که با وجود چنین مانعی که امنیت مالی (تلفن همراه) و حتی قضایی شهروندان را تهدید می کند، آنها چگونه می توانند، نقش نظارتی خود را ایفا کنند.
نقشی که نه تنها نمی تواند موجب بازدارندگی مامور خاطی شود، بلکه موجب ضربه به خود می شود، و شهروند وظیفه شناس را دچار گرفتاریهای متعدد می کند.
الهام فخاری در گفتگو با خبرنگار حوزه شهری گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با اشاره به اینکه وقتی یک شهروند بر حسب وظیفه انسانی خود از تخلف یک مامور تصویربرداری می‌کند ممکن است با برخورد قهر‌آمیز او مواجه شود گفت: در چنین مواقعی همه ما و سایر شهروندان باید در کنار آن یک نفر قرار بگیریم و از او دفاع کنیم و به مامور خاطی هم متذکر شویم که حق چنین رفتاری را ندارد، و این اتفاق در صورتی رخ می‌دهد که مردم از حقوق شهروندی خود آگاه باشند.
عضو کمیته اجتماعی کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران تصریح کرد: وقتی که منشور حقوق شهروندی را از روی کاغذ به مرحله عمل برسانیم و سعی کنیم که در زندگی روزمره پیاده کنیم و کنار هم قرار بگیریم دیگر هیچ شهروندی در حین تصاویر این چنینی نگرانی نخواهد داشت.
وی با اشاره به وجود سامانه 137 شهرداری به منظور نظارت بر عملکرد کارکنان شهرداری گفت: قطعا تاثیر انتشار فیلم اخیر در فضای مجازی بیشتر از این سامانه بود زیرا با انتشار آن یک حساسیت عمومی ایجاد شد و رسیدگی سریع‌تر را به همراه داشت.
فخاری با تاکید بر اینکه نظارت و همکاری شهروندی را باید طبق یک برنامه و مدل اجرا کنیم اظهار کرد: غیر از افشاگری می‌توان از این پدیده به عنوان حرکتی برای آموزش هم استفاده کرد.
وی با تاکید بر اینکه انتشار این فیلم روشی موثر برای تقویت نظارت بود بیان کرد: البته اگر انتشار این گونه فیلم ها بدون چارچوب باشد و معلوم نباشد قبل و بعد آن حادثه چه گذشته است ممکن است گاهی اوقات صحنه‌سازی رخ دهد و با بزرگ‌نمایی افکار عمومی بی‌جهت تشویش می‌شوند.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران با بیان اینکه سامانه 137 هیچ گاه نمی‌تواند برای ایفای نقش نظارتی خود مانند انتشار یک فیلم با قدرت ظاهر شود اظهار کرد: اینها نشان از آن دارد که در مجموعه شهرداری مشکلی وجود دارد و تا وقتی که مسئله دست‌فروشی است حاشیه‌های این چنینی هم هست.
فخاری با اشاره به ضرورت دقت و بررسی هنگام جذب پرسنل گفت: باید ویژگی‌های شخصیتی و روان‌شناسی افراد را برای شغلی که جذب می‌شوند در نظر بگیریم.
وی تصریح کرد: به غیر از پیگیری‌های قضایی و برخورد اداری که با متخلفان می‌شود باید وضعیت روانی و رفتارهای اجتماعی کارکنان در بخش‌های مختلف ارزیابی شود و بعد هم به صورت آموزش و پیشگیری در جذب کارکنان جدید از آن معیارها استفاده کرد.
وی در پایان با تاکید بر اینکه برای کارکنان فعلی دوره‌های آموزشی برگزار کرد اظهار کرد: باید این نگاه قدرتمندی و چیرگی در شهروندان را به نگاه همدلانه و نگهبان حقوق مردم بودن تغییر دهیم که همه این موارد نیازمند رسیدگی و آموزش است.
گزارش از: علی کاظمی
