کنگره بین‌المللی از توس تا نیشابور فرصت مناسبی بود تا جمعی از مسئولان و هنرمندان و شاعران کشور به این مناسبت راهی توس و نیشابور باشند و فردوسی و عطار و خیام شمع محفل عشاق و آرامگاهشان محمل شعر و شعارها باشد.مراسم اختتامیه کنگره بین‌المللی از توس تا نیشابور با حضور استاندار خراسان رضوی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و جمعی از هنرمندان و شاعران کشور در آرامگاه خیام نیشابوری برگزار شد.
در این مراسم که میهمانانی از کشورهای فارسی زبان نیز حضور داشتند رئیس شورای اسلامی شهر نیشابور با اشاره به پیشینه تاریخی این شهر فرهنگ‌مدار گفت: نیشابور سرزمینی بزرگ و مفاخری نام‌آور دارد که ما به داشتن این بزرگان فرهنگی عطار، خیام و... به خود می‌بالیم و امیدواریم با برگزاری این مراسم و بزرگداشت‌ها بتوانیم این بزرگان را به جامعه و نسل جوان معرفی کنیم.
در ادامه سید‌سعید سرابی، مدیر‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی حد‌فاصل روزهای ملی فردوسی و خیام را فرصت مغتنمی برای حوزه فرهنگ و هنر دانست و اظهار کرد: باید سعی کنیم از این فرصت مغتنم استفاده کنیم که در این دو روز حد‌فاصل بزرگداشت دو تن از مفاخر بزرگ کشورمان برای ما ایجاد شده است و هرچه بیشتر در راستای شناسایی این بزرگان به جامعه به‌ویژه نسل جوان قدم برداریم.
وی افزود: از معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که خود یک خراسانی فرهنگ‌مدارند، تقاضا داریم این کنگره را در تقویم فعالیت‌های فرهنگی قرار دهند تا سال آینده این کنگره باشکوه‌تر برگزار شود.
در این مراسم همچنین هادی منوری دبیر علمی کنگره سخنانی را بیان کرد و گفت: ما علاوه بر این برنامه‌ای که در ایران داشتیم دو شب شعر دیگر در شهرهای هرات و دوشنبه نیز برگزار خواهیم کرد.
در این کنگره شاعرانی چون علیرضا قزوه، خدابخش صفادل، محمدحسین جعفریان، آرش شفایی، مصطفی علیپور و... اشعار خود را قرائت کردند.
سرزمین ادب و علم
علیرضا رشیدیان، استاندار خراسان رضوی گفت: خراسان رضوی زادگاه شعرای بزرگی است که در دل تاریخ ایران جای گرفته‌اند و برگزاری مراسم گرامیداشت برای این شعرا وظیفه‌ای ملی است.
وی با اشاره به اینکه وضعیت آرامگاه شعرای خراسان رضوی مناسب نیست، افزود: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی و اوقاف باید برای بازسازی آرامگاه‌های فردوسی و خیام تلاش کنند.
استاندار خراسان رضوی گفت: خراسان رضوی زادگاه شعرای بزرگی است که در دل تاریخ ایران جای گرفته‌اند و برگزاری مراسم گرامیداشت برای این شعرا وظیفه‌ای ملی است.
وی با اشاره به اینکه خراسان، سرزمین ستاره ادب و علم است تصریح کرد: در تاریخ ادب فارسی هرگاه از سرزمین خراسان یاد می‌شود نام فرهنگ و ادب برای مردم سراسر ایران زنده می‌شود.
رشیدیان به تاثیر شهر نیشابور در فرهنگ و ادب کشور اشاره و عنوان کرد: خیام نیشابوری همچون ستاره‌ای در دل تاریخ ایران اسلامی می‌درخشد و بر این اساس دارای جایگاهی بسیار ارزشمند است.
وی با تاکید بر اینکه باید برای برگزاری مراسم تجلیل از اساتید شعر و ادب خراسان تلاش بیشتری انجام شود، خاطر‌نشان کرد: نباید اجازه دهیم یاد و خاطره شعرای بزرگ خراسان از بین برود و این غبار غفلت باعث نابودی آثار این بزرگان شود.
رشیدیان به شعرای مظلومی همچون ابوسعید ابوالخیر، اخوان ثالث اشاره کرد و گفت: باید مراسمی در شأن بزرگانی همچون رودکی، خواجه عبدا... انصاری، امیرعلی شیرنوایی برگزار شود تا از مظلومیت نجات یابند.
به خیام، فردوسی و عطار می‌بالیم
در ادامه این مراسم، سید‌عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: به خیام، فردوسی، عطار می‌بالیم؛ چراکه ایران فرهنگی مدیون تاریخ خود و فرهیختگانی است که در این مرز و بوم حضور داشتند.
وی افزود: بر‌اساس آمار شاهنامه فردوسی سال٩٣ بیش از ٥٠بار در کشور چاپ و ١٤٠بار نیز بازنویسی شده است. بر اساس آمار سال گذشته خانه کتاب ٤٠هزار نسخه از متن شاهنامه در کتب مختلف استفاده شده که این بدان معنی است که روزی هزارو٢٠٠نسخه به نام فردوسی رقم خورده است.
صالحی تصریح کرد: در هیچ‌جای دنیا همچون ایران چنین گستره‌ای از ادبیات کلاسیک وجود ندارد، چراکه آمار چاپ چنین اثرهایی در دیگر کشور‌ها به ١٠٠هزار نسخه هم نمی‌رسد. از جمهوری اسلامی ایران در دنیا به‌نام کشوری فرهنگی یاد می‌شود و در این میان ادبیات دارای جایگاهی بسیار ارزشمند است.
وی با بیان اینکه در تاریخ ادبیات ایران نام فردوسی و خیام به وضوح دیده می‌شود، گفت: نمی‌توان از ایران و ادبیات سخن گفت و یاد و خاطره فردوسی و خیام را گرامی نداشت، زیرا این دو شاعر هویت ایرانی اسلامی را زنده کردند.
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه ادبیات ایران مدیون تلاش‌های فردوسی و خیام است اظهار کرد: فردوسی معیار شعر و ادب فارسی است و توانست ادبیات ایران را از چند پارگی نجات دهد و درس میهن‌دوستی، اخلاق و حکمت اسلامی را به ما بیاموزد. شاهنامه در فرهنگ و هنر ایرانی مانند خون جاری‌است.
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: خیام سرحلقه اتصال ادبیات ایران در عرصه‌های مختلف بین‌المللی است و فردوسی و خیام هویت ایرانی اسلامی را در تاریخ زنده نگه داشتند.
وی با بیان اینکه خیام ترجمه‌پذیرترین شاعر در جهان است، تصریح کرد: چگونه می‌توان خیام را دوست نداشت، خیامی که بیش از هر ایرانی در خارج مرز‌های ایران شناخته شده است و هیچ شاعر ایرانی به اندازه خیام در دنیا شناخته شده نیست.
صالحی با اشاره به اینکه خیام شعر فلسفی را به زبان ساده بیان کرد، ادامه داد: خیام را به‌عنوان شاعری فیلسوف در جهان می‌شناسند، شاعری که شعرش هنوز پس از گذشت چند قرن حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: به خیام، فردوسی، عطار می‌بالیم، چراکه ایران فرهنگی، مدیون تاریخ خود و فرهیختگانی است که در تاریخ این مرز و بوم حضور داشتند.
وی ادامه داد: تاریخ ایران و فرهیختگان آن مانند فردوسی و عطار و خیام باید به نسل جوان کشور معرفی شوند تا ایرانیان از تاریخ خود مطلع باشند.
تقدیر از برگزیدگان پنجمین کنگره شعر از توس تا نیشابور
در پایان این کنگره بر اساس رأی هیئت داوران از زهرا شعبانی از هندیجان، قاسم بای از رامیان، اسماعیل بختیاری از مشهد، صالح دروند از بوشهر، علی‌اصغر شیری از قم به‌عنوان نفرات برگزیده تقدیر شد. همچنین از سعید پوریوسف از مشهد، میثم خالدیان از دزفول، ریحانه رسول‌زاده از کاشان، محمد زارعی از دلیجان، عالیه مهرابی از یزد، مهدی نظارتی‌زاده از اصفهان به‌عنوان نفرات شایسته تقدیر تجلیل به‌عمل آمد. در بخش ویژه نیشابور از خدابخش صفادل، مریم عمارلو، حامد باغشنی و عفت خادمی نیز تقدیر شد.
اجرای شهرام ناظری در آرامگاه خیام
پس از تقدیر از شاعران، مراسم اختتامیه کنگره بین‌المللی از توس تا نیشابور به‌عنوان آخرین برنامه میزبان استاد شهرام ناظری در آرامگاه خیام بود.
این مراسم که با استقبال پرشور مردم و مسئولان و میهمانانی از کشورهای فارسی زبان روبه‌رو شد به‌عنوان حسن‌ختام اجرای استاد شهرام ناظری را داشت تا این ضیافت شاعرانه همراه با موسیقی اصیل ایرانی به کار خود پایان دهد.
گفتنی است؛ در این دوره از کنگره بیش از ٥هزار نفر به‌عنوان مخاطب در باغ مصفای خیام حضور یافته بودند.
..........................................
ستاره‌ای در دل نیشابور؛ مقبره خیام گلباران شد
همچنین صبح دوشنبه ٢٨اردیبهشت، همایش علمی پژوهشی خیام نیشابوری با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و خیام‌شناسان برجسته کشور در فرهنگ‌سرای سیمرغ نیشابور برگزار شد.
در بخش اول این همایش اندیشمندان و محققان برجسته کشور از جمله پرفسور حسین صادقی، پرفسور سید‌حسن امین، دکترقدمعلی سرامی، دکتر محمدحسین ساکت، دکتر تورج عقدائی، استاد علیرضا سراج سخنرانی کردند. سخنرانی مظفری، معاون استاندار و فرماندار نیشابور، سید‌سعید سرابی، مدیر‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی از دیگر برنامه‌های این مراسم بود. اجرای مسابقه چله چارانه توسط نونهالان که در آن به قرائت رباعیات خیام می‌پردازند بخشی دیگر از این همایش بود. گلباران آرامگاه خیام از دیگر برنامه‌های روز ملی خیام بود.
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: خیام جایگاه ویژه‌ای در تاریخ ایران دارد که فراموش شدنی نیست و همچون ستاره‌ای در دل تاریخ نیشابور می‌درخشد.وی در مراسم بزرگداشت خیام که در فرهنگ‌سرای سیمرغ نیشابور برگزار شد، با اشاره به اینکه حضور در نیشابور برای من افتخاری بسیار بزرگ است افزود: در ایران کمتر شهری را می‌توان یافت که چنین فراوان دانشمندان، ادیبان و فقیهان نامدار را در دامان خود پرورانده باشد، کمتر شهری چنین عبرت انگیز، پر خاطره است.
وی با اشاره به اینکه نیشابور نگین درخشان ایران است، تصریح کرد: در این میان خیام نیشابوری همچون ستاره‌ای در دل تاریخ نیشابور می‌درخشد، شاید بتوان گفت شعر آخرین و تفننی‌ترین تخصص خیام می‌باشد که شهره عالم شده است.
جنتی به شخصیت بسیار ارزشمند خیام نیشابوری اشاره و تصریح کرد: خیام یک شاعر، فیلسوف، ژرف‌اندیش، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و طبیب و موسیقی‌دان ارزشمند است. جایگاه علمی خیام در دنیا بسیار ارزشمند است و رباعیات وی به ابتکار ادوارد به زبان‌های مختلف ترجمه شده و امروز شعر ایرانی به‌وسیله خیام در کشورهای مختلف دنیا شناخته می‌شود.وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: یکی از موضوعاتی که در مورد خیام بسیار عجیب است این موضوع می‌باشد که خیام با این تعداد محدود رباعی چگونه به این شهرت جهانی دست یافته است.
وی خاطر‌نشان کرد: خیام در شعرش به مسائلی همچون سرنوشت انسان توجه می‌کند و این موضوع باعث می‌شود در دوره‌ای که اروپا با بحران فکری مقابله صنعت با سنت روبه‌رو است مخاطبان بسیار زیادی را به خود جذب کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: خیام شاعری ژرف‌اندیش و روشن‌بین است، او در شعرش سرنوشت بشر را می‌سراید و در همین بین هستی‌شناسی و سبک زندگی انسان را تحلیل‌وبررسی می‌کند.
وی به شخصیت عمیق خیام اشاره کرد و افزود: اندیشه خیام در حوزه‌هایی همچون استفاده از عمر و لحظات زندگی و دوری از غم خلاصه می‌شود. در اشعار خیام به بازگشت‌‌ناپذیربودن آن زندگی اشاره شده و توصیه‌های اجتماعی در این حوزه توسط این شاعر ارزشمند ارائه شده است.
جنتی گفت: گاه شماری که خیام در زمان سلجوقیان پس از ١٨سال زحمت در رصدخانه اصفهان تنظیم کرد، نمونه‌ای بی‌بدیل در عرصه‌های علمی کشور است، این تقویم امروزه نیز به‌عنوان یکی از دقیق‌ترین تقویم‌ها شناخته می‌شود.
وی به جنبه‌های دیگر علمی خیام اشاره کرد و افزود: طبقه‌بندی معادلات علمی رساله او در علم جبر نمایشگر فکر علمی اوست، پرداختن به موضوعاتی همچون ریاضی، موسیقی، شخصیتی ارزشمند از وی ساخته است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نفوذ حکمت اخلاقی، ایمانی و اشراقی در اشعار خیام اشاره و تصریح کرد: حکمت بالاترین مرتبه دانایی و همان موضوعی است که دانش‌پژوهان به آن اعتقاد راسخ دارند.
وی با اشاره به اینکه وزارت ارشاد از برگزاری مراسم گرامیداشت برای شعرا حمایت می‌کند، تصریح کرد: اساس‌نامه بنیاد علمی‌فرهنگی خیام نوشته شود تا به‌زودی این موسسه در وزارت ارشاد به ثبت برسد، برای مثال بنیاد فرهنگ و ادب آذربایجان که به‌تازگی به ثبت رسیده، هفته آینده در سفر هیئت دولت به این شهر افتتاح می‌شود.
جنتی به حمایت وزارت ارشاد از فعالیت‌های پژوهشی در حوزه خیام‌شناسی اشاره کرد و گفت: باید در شهرستان نیشابور مرکز مناسب علمی‌فرهنگی برای معرفی شخصیت‌های ارزشمند این شهرستان ایجاد شود.جنتی به شکل‌گیری نهضت کتاب‌خوانی در سراسر کشور اشاره کرد و افزود: سال گذشته ٧٢هزار جلد کتاب در کشور به چاپ رسید که این موضوع برای وزارت ارشاد بسیار راضی‌کننده بود.
وزیر ارشاد به بازدید مقام معظم رهبری از نمایشگاه کتاب اشاره کرد و افزود: دولت در حوزه تخصیص منابع عمرانی با مشکلات بسیار زیادی روبه‌رو است و لیکن مجموعه دولت اعتقاد دارد که هیچ فعالیت فرهنگی به‌‌دلیل کمبود اعتبارات مالی نباید روی زمین بماند.
در پایان این مراسم دکتر علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهروند افتخاری نیشابور شد