به گزارش تابناک یزد،
قلعه
ملکی از قلاع دوره افشاریه و در ابتدای ورودی شهر هرات واقع می باشد. بنای
قلعه ملکی هرات با توجه به فضاهای در نظر گرفته شده به نظر می رسد یکی از
کامل ترین نمونه های این نوع بنا در شهرستان خاتم و استان یزد و حتی کشور
می باشد، چرا که با نگاهی گذرا می توان هم بنای ارگ، هم بنای شارستان و هم
ربض یا محیط زراعی اطراف را در آن مشاهده نمود.
حمید مشتاقیان اضافه کرد: تنها ورودی قلعه که در قسمت ارگ آن قرار دارد دارای یک سر در ساده و نسبتاً بلند و نیز یک در قدیمی با دو کوبه و گل میخ هایی بر آن می باشد.
در بیرون بدنه جنوب غربی ارگ دو حجم استوانه ای متصل به بنا دیده می شود که می توان کاربرد آن ها را در جهت پشت بندهایی برای مسائل سازه ای بنا دانست.
بعد از گذشتن از درگاه ورودی، یک فضای تقسیم هشتی با پوششی طاق چهار بخش قرار دارد که دسترسی به فضاهای نزدیک ورودی را فراهم می آورد.
پس از فضای تقسیم، دالانی با عرض نسبتاً زیاد وجود دارد که امکان دسترسی به فضاهای سکونتی درون قلعه، طبقه دوم یا همان حاکم نشین قلعه و نیز دو اصطبل دو طرف دالان را فراهم می سازد.
فضاهای مجاور ورودی که عموماً بدون نور می باشند را می توان انباری یا مکان استقرار نگهبانان قلعه تصور نمود.
طبقه دوم قلعه ملکی در قسمت ارگ شامل یک فضای چهار صفه ای با چهار اتاق در چهار کنج آن می باشد که فضایی جهت سکونت خان قلعه بوده است.
در میان این چهار صفه، گنبدی با روزنه ای در میان آن قرار دارد.
در پیرامون حیاط جنوبی فضاهای سکونتی مردم عادی یا رعایا وجود دارد که عموماً از یک الگو تبعیت می کنند؛ بدین ترتیب که هر یک از آن ها در ابتدا دارای یک فضای کشیده با طاق آهنگ و طاقچه های در جداره های دو طرف می باشند.
بعداز فضای اول یک فضای پشتی با پلانی مربع شکل قرار دارد که پوشش آن ها یا طاق آهنگ و یا طاق فیلپوش می باشد.
تمامی این فضا از روزنه های موجود در بام نور مورد نیاز را تأمین می کنند.
گرداگرد حیاط شمالی قلعه نیز فضاهای دو اتاقه برای سکونت رعایا مانند حیاط پیشین دیده می شود.
در گوشه غربی حیاط شمالی قلعه فضایی برای ذخیره مواد غذایی همچون گندم و ... مشاهده می شود که از یک مسیر با سقف کلمبو و سه فضای دیگر با طاق آهنگ در دو طرف آن تشکیل می شود.
در کنار این فضای انبار فضایی جهت سکونت انباردار در نظر گرفته شده که دسترسی به آن با ورودی انبار مشترک می باشد.
اهمیت فضای انباری تا حدی بوده که برای نازک کاری آن مانند فضای ارگ از گچ استفاده شده است. در طبقه اول پس از عبور از دالان ورودی، در امتداد آن مسیری وجود دارد که با عبور از آن می توان به محوطه باغی و زراعی قلعه دسترسی یافت، البته نرسیده به این قسمت معبری عمود بر مسیر یاد شده قرار دارد که در دو طرف آن نیز فضاهایی با یک و یا دو اتاق دیده می شود که با توجه به سادگی معماری داخلی آن ها به نظر می رسد مکانی جهت نگهداری چارپایان بوده اند، با این وجود در این قسمت از قلعه نیز اتاق هایی دارای طاقچه دیده می شود که کاربردی مسکونی داشته اند.
لازم به ذکر است با توجه به نام آخرین شخصی که قلعه را صد سال گذشته احیا نموده است این بنا را قلعه ابوالفتح خانی نیز می گویند.