با مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی سرنوشت تلخی در انتظار روستای زیارت و دیگر دهکده‌های ییلاقی گلستان است.
با مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی سرنوشت تلخی در انتظار روستای زیارت و دیگر دهکده‌های ییلاقی گلستان است.
هفته‌ی گذشته شورای عالی معماری و شهرسازی که پیش‌تر از آن با الحاق کانون بحرانی زیارت (سرخ چشمه تا آبشار) به حریم شهر گرگان موافقت کرده بود، الحاق این بخش به حریم روستا را مصوب کرد درحالی‌که روستای زیارت و بخشی که هم‌اکنون مورد مناقشه‌ی مخالفان و موافقان این مصوبه است، جزو مناطق حفاظت‌شده جهان‌نماست.
در واقع منطقه‌ی حفاظت‌شده جهان‌نما که نام آن از دهکده‌ی ییلاقی جهان‌نما اقتباس‌شده است در سال ۱۳۵۲ بر اساس مصوبه‌ی شماره‌ی ۵۱ شورای عالی حفاظت محیط‌زیست و ثبت روزنامه رسمی شماره ۴۱۰۲۷۴۵ مورخ ۱۴ بهمن سال ۵۳ صفحه ۹ که از تاریخ ۹ اسفند همان سال اجرا شده با وسعتی معادل ۳۰ هزار و ۶۵۰ هکتار، منطقه‌ی حفاظت‌شده اعلام شد.
منطقه‌ی حفاظت‌شده جهان‌نما در استان گلستان از شمال به شصت‌کلا و زیارت و از شرق به چهارباغ، از طرف غرب به دراز نو و از جنوب به رودخانه‌ی چهارباغ و رادکان محدود است.
تقریباً تمام نقاط منطقه‌ی حفاظت‌شده جهان‌نما کوهستانی است و طی دو دهه‌ی اخیر ساخت‌وسازهای غیرمجاز بلای جان این منطقه شد. هم‌اکنون این منطقه‌ی حفاظت‌شده هم از سمت چهارباغ و زیارت و هم از سوی دیگر دهکده‌های ییلاقی و درازنو در مخاطره‌ی ساخت‌وسازهای غیرمجاز است و با مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی نگرانی‌ها برای رشد قارچ‌گونه آپارتمان‌سازی در این منطقه به چالشی جدی تبدیل شده است.
عضو هیئت‌رئیسه شورای اسلامی شهر گرگان بیان کرد: با مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی، سرنوشت خوبی در انتظار روستای زیارت نیست.
سیدمحمد قدس مفیدی افزود: تصمیم‌گیری در خصوص روستای زیارت به‌عنوان دستور جلسه شورای عالی مطرح نبوده و در غیاب دکتر حناچی معاون شهرسازی و معماری و کارشناسان فنی شهرداری گرگان طرح و مصوب می‌شود.
مصوبه‌ای به پیشنهاد معاونت عمرانی استاندار و راه و شهرسازی گلستان
وی ادامه داد: در این مصوبه که ظاهراً به پیشنهاد معاونت عمرانی استانداری و اداره کل راه و شهرسازی گلستان انجام شده، از پایین جاده‌ی آبشار تا سرخ چشمه جزو حریم روستای زیارت محسوب شده و از روستا به بالا تا زیر آبشار جزو حریم شهر گرگان قرارگرفته است.
قدس مفیدی با بیان اینکه این اتفاقی خنده‌آور است، اضافه کرد: با مصوبه‌ی اخیر شورای عالی شهرسازی، عملاً حریم نزدیک‌تر و در دسترس‌تر گرگان را از دست می‌دهیم و در عوض جایی که از ما دورتر است را به‌دست می‌آوریم و این تصمیم برای من به‌عنوان یک مهندس معمار و شهرساز قابل‌فهم نیست.
عضو شورای اسلامی مرکز استان تصریح کرد: یک‌سری از تصمیمات کارشناسی است و یک‌سری مدیریتی؛ و این یک واقعیت انکارناپذیر است که همیشه زور مدیران سیاسی بیش‌تر از کارشناسان فنی است.
قدس مفیدی متذکر شد: وقتی مدیریت زیارت با شهرداری باشد قطعاً ساخت‌وسازها حساب‌شده‌تر انجام می‌شود و در آن شکی نیست چرا که شهرداری همیشه زیر ذره‌بین مردم قرار دارد و این واقعیت است.
وی خاطرنشان کرد: شما به‌عنوان یک شهروند هرگاه انتقادی به عملکرد شهرداری و یا دیگر دستگاه‌ها داشته باشید به شورای اسلامی شهر مراجعه می‌کنید و ما به‌عنوان نماینده‌ی مردم موضوع را پیگیری و مخالفت و نظر کارشناسی خود را در خصوص آن اعلام می‌کنیم.
عضو هیئت‌رئیسه شورای اسلامی شهر گرگان ادامه داد: با تصمیم اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی موضوع مدیرت ساخت‌وسازها در زیارت به یک حکم حکومتی تبدیل می‌شود و دهیاری موظف به رعایت حکم حکومتی بالادستی ( استانداری، راه و شهرسازی و...) بدون چون‌وچرا و اماواگر است.
تصمیم اخیر عاقلانه نیست
قدس مفیدی با تأکید بر اینکه تصمیم اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی به هزار و یک دلیل عاقلانه نیست، اظهار کرد: در روزهای آتی نامه‌ی اعتراض‌آمیزی از طرف شورای اسلامی شهر گرگان به دبیرخانه‌ی شورای عالی شهرسازی ارسال خواهد شد.
قدس مفیدی با بیان اینکه این تصمیم می‌تواند ضربه‌ی بزرگ‌تری به روستای زیارت وارد کند، خاطرنشان کرد: هرچند چگونگی اجرای این مصوبه بستگی به متولی دارد اما با این مصوبه در مجموع اتفاق خوبی برای زیارت رقم نخورده است.
وی به تشریح اتفاقات این مصوبه پرداخت و گفت: وقتی زیارت در حریم گرگان قرار دارد اجازه ساخت‌وسازهای مسکونی و تجاری در آن داده نمی‌شود و ساخت‌وسازها باید در راستای گردشگری و با نظارت کامل سازمان نظام مهندسی صورت پذیرد؛ در واقع تمام ساخت‌وسازها بر مبنای یک چارچوب خاص صورت می‌پذیرد.
مصوبه غیرکارشناسی و نیازمند بازنگری است
عضو شورای اسلامی مرکز استان اضافه کرد: وقتی از این سیستم خارج می‌شود و در حریم روستا قرار می‌گیرد یعنی به شما اجازه‌ی ساخت‌وساز مسکونی هم داده می‌شود و این یعنی شروع ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه و جای اشکال است.
قدس مفیدی خاطرنشان کرد: ازنظر مهندسان شورای شهر گرگان مصوبه‌ی اخیر شورای عالی شهرسازی غیرکارشناسی و نیازمند بازنگری است.
عضو هیئت‌رئیسه شورای اسلامی شهر گرگان تصریح کرد: دکتر حناچی فردی کاملاً فنی است و بسیار امیدواریم با پی بردن به جزییات این مصوبه که ازنظر بنده به هزار و یک دلیل عاقلانه نیست و ضربه‌ی بزرگ‌تری به روستای زیارت وارد می‌کند، به‌نوعی موردبازنگری قرار گیرد.
عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر گرگان مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی یک مصوبه غیرکارشناسی می‌داند و نگران ساخت‌وسازهای بعدی در روستای زیارت است اما عضو دیگر هیئت‌رئیسه شورای اسلامی مرکز استان کاملاً نظری برخلاف گفته‌های قدس مفیدی دارد، محمدرضا سبطی معتقد است نداشتن متولی و نپذیرفتن مسئولیت ساخت‌وسازهای قبلی خسارت‌های بیش‌تری به زیارت وارد می‌کند.
زیارت بلاتکلیف بود، متولی آن مشخص شد
عضو دیگر شورای اسلامی شهر گرگان بر خلاق قدس مفیدی، با این مصوبه موافق است. محمدرضا سبطی در این رابطه اظهار کرد: اتفاقی که در زیارت رخ داده این است که یک‌سری کاربری‌های احداثی وجود دارد که هیچ‌کس حاضر نیست مسئولیت آن را بر عهده بگیرد.
سبطی با بیان اینکه از سرچشمه تا روستا نقطه بحرانی روستای زیارت بوده و با مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی متولی آن مشخص می‌شود، افزود: به اعتقاد من هیچ تفاوتی نمی‌کند که متولی این قسمت شهرداری باشد و این بخش از روستا محدوده‌ی بلافصل باشد یا به روستا ملحق شده و در طرح هادی روستایی دیده شود.
وی ادامه داد: با مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی برای کلیه‌ی مالکان احداثی‌های موجود عوارض تخلفات ساخت اعمال ماده‌ی ۹۹ رخ می‌دهد و عوارض با تعرفه‌ی روستایی بر اساس شاخص‌های ماده‌ی ۹۹ به حساب خزانه‌داری کل پرداخت می‌شود.
سبطی اضافه کرد: هرچند پرداخت عوارض به حساب خزانه‌داری کل بهره‌ای برای منطقه ندارد اما از دید مالکان احداثی‌های موجود که در صورت الحاق این بخش به شهر گرگان مجبور به پرداخت هزینه‌ی ساخت غیرمجاز با اختلاف فاحش و تقریباً ۳۰۰ برابر روستا بوده، نه‌تنها اتفاق نامبارکی نسبت بلکه اعضای شورای نیز به‌عنوان نماینده‌ی مردم به جهت بهره‌ی عده‌ای در مقابل این تصمیم سکوت می‌کنیم.
عضو هیئت‌رئیسه شورای اسلامی مرکز استان با بیان اینکه به‌شخصه از اینکه متولی این بخش از زیارت مشخص شده از معاون عمرانی استاندار گلستان تشکر ویژه دارم، تصریح کرد: زیارت تا کنون بلاتکلیف بود و هیچ‌کس مسئولیت آن را نمی‌پذیرفت؛ اگر ۱۰ سال قبل چنین اتفاقی رخ داده بود هم‌اکنون شاهد ساخت‌وسازهای 5 تا ۹ طبقه در زیارت نبودیم. از این رو این تصمیم اخیر را باید به فال نیک بگیریم.
وی خاطر نشان کرد: نداشتن متولی برای زیارت خسارت داشت در حال حاضر بنیاد مسکن متولی شده و هزینه‌های و نظارت بر عهده این نهاد است.
به گفته‌ی سبطی اگر این بخش از زیارت به شهر گرگان ملحق می‌شد شهرداری می‌توانست هزار میلیارد تومان عوارض از آن کسب کند اما نظارت و ساماندهی حدود ۱۳ هزار هکتار حریم و محدوده هزینه‌ی بسیاری سنگینی را بر دوش شهرداری گرگان قرار می‌داد.
وی هم‌چنین اظهار کرد: این مصوبه و اقدام شجاعانه‌ی معاونت عمرانی استانداری گلستان هرچند مسئولیت خطیر و سنگینی را در نظارت بر محدوده و الحاقی‌های روستای زیارت بر دوش بنیاد مسکن نهاده اما اتفاق بسیار خوبی را به نفع شهروندان و روستای زیارت رقم زده است.
زیارت غده‌ی سرطانی منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی جهان‌نماست
در حالی که مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی موافقان و مخالفان خود را دارد اما کارشناسان حوزه‌ی محیط‌زیست پایه و اساس این الحاق (حریم روستا یا شهر) را غیرقانونی می‌دانند. یک دکترای محیط‌زیست در گفت: اساساً تمام ساخت‌وسازهایی که در خارج از حریم روستا انجام شده غیرقانونی است زیرا داخل منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی جهان‌نما قرار دارد.
مزدک دربیکی از زیارت به‌عنوان غده‌ای سرطانی در منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی جهان‌نما نام‌برده و افزود: از سرخ چشمه به بعد منطقه حفاظت‌شده است و اینکه سازمان محیط‌زیست و منابع طبیعی نسبت به مصوبه‌ی شورای عالی معماری و شهرسازی برای الحاق آن به حریم شهر گرگان و یا هم‌اکنون برای الحاق آن به حریم روستا چه اظهارنظری کرده‌اند این خود جای سؤال دارد.
عضو کمیسیون جهانی مناطق حفاظت‌شده IUCN ادامه داد: این الحاق در هر دو صورت غیرقانونی است و چه به حریم روستا الحاق شود چه به حریم شهر گرگان؛ پس راجع‌به کار غیرقانونی صحبت کردن بی‌معناست.
وی وجود زیارت را مشکلی حاد برای منطقه‌ی زیارت دانست و اضافه کرد: هیچ جای دنیا شما شاهد کانون بحران مثل زیارت در دل یک منطقه‌ی حفاظت‌شده، نیستید.
دربیکی تصریح کرد: هم‌اکنون زیارت هم ازنظر تعرض و تجاوز به عرصه‌ی طبیعی و اراضی ملی و هم ریسک بالایی که برای تخریب و افزایش ضریب سیل‌خیزی و مشکلات دیگر برای گرگان دارد، کانون بحران است و باید وجود زیارت در دل منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی جهان‌نما از سوی سازمان محیط‌زیست تعیین تکلیف شود.
وی بیان کرد: پیش از هر چیز باید سازمان حفاظت از محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع در قالب یک مصوبه‌ی رسمی زیارت را از شمال شرقی منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی جهان‌نما خارج کند؛ به اعتقاد بنده تا این مسئله حل نشود صحبت کردن راجع‌به چیزهای دیگر بی‌فایده است.
عضو کمیسیون جهانی مناطق حفاظت‌شده IUCN تأکید کرد: به اعتقاد بنده زیارت باید از منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی جهان‌نما خارج شود مشروط به اینکه تغییر نقشه صورت گرفته و در جای دیگری عرصه‌ی طبیعی به جهان‌نما اضافه شود.
دربیکی هم‌چنین با تأکید بر اینکه الحاق سرخ چشمه تا روستای زیارت چه به حریم گرگان و چه حریم روستا غیرقانونی است چون پایه‌ی آن غیرقانونی است، گفت: به نظر می‌رسد با این مصوبه مسئولان دنبال راهکار قانونی برای ساخت‌وسازهای غیرمجاز صورت گرفته هستند؛ نسخه‌ی زیارت پیچیده شده است جدای از معماری زیارت، رودخانه‌ی زیارت مهم‌ترین رودخانه شهر گرگان است و ساخت‌وسازهای صورت‌گرفته تجاوز به عرصه و حریم رودخانه‌هاست و اینکه آب منطقه‌ای گلستان چه تصمیمی در برابر این مصوبه خواهد گرفت نیز سؤال دیگری است که مسئولان باید پاسخگو باشند.
این دکترای محیط‌زیست متذکر شد: زیارت کاملاً ازدست‌رفته است و نمی‌شود برای آن کاری کرد زیرا تا 10 سال آینده محیط و مسیر دسترسی آن چیزی شبیه ناهار خوران امروزی خواهد شد؛ اما باید سازمان محیط‌زیست نسبت به تعیین تکلیف زیارت اقدام کند.
هم‌اکنون مصوبه‌ی اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی در حالی به چالش بین موافقان و مخالفان این مصوبه تبدیل شده است که هنوز وجود زیارت در دل منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی جهان‌نما و سکوت سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع و هم‌چنین آب منطقه‌ای در برابر ساخت‌وسازها خود چالش جدی در این حوزه است و از سوی دیگر این شائبه وجود دارد که اساساً بنیاد مسکن و یا هر ارگان و سازمان دیگری می‌تواند با نظارت‌های خود از تکرار فاجعه‌ی زیست‌محیطی صورت‌گرفته در زیارت و سرایت این بیماری مسری به دیگر دهکده‌های ییلاقی گلستان جلوگیری کند.
منبع: مهر