قم، استانی کم بضاعت در حوزه زیست محیطی محسوب می‌شود. از خشکسالی گرفته تا محدودیت‌های زیست‌بوم و مشکلات مهاجرت بی‌رویه و تراکم بالای جمعیت، تقریبا تمام شاخص‌ها در این استان مسائل زیست محیطی را به موضوعاتی مهم برای توجه تبدیل می‌کنند.
به گزارش تابناک قم، «احمدرضا شفیعی» معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان قم و یکی از کارشناسانی است که سال‌ها بر مسائل زیست‌محیطی در استان قم متمرکز شده است. وی معتقد است؛ نخستین مخاطره زیست محیطی در کل کشور در کلمه آب خلاصه می‌شود که در قم این موضوع در شکل بحران دریاچه نمک خود را نشان داده است.
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان قم با بیان این‌که مشکلات زیست محیطی هیچ گاه محصور در حصارهای طبیعت نمی‌شوند اظهار کرد: وقتی بحرانی در دریاچه نمک یا هر محیط طبیعی دیگر رخ می‌دهد، به مرور زمان تأثیر خود را در زیست انسانی و محیط‌های انسانی هم خواهد گذاشت.
وی با اشاره به این‌که بحرانی که امروز در حوضه دریاچه نمک وجود دارد، خود را به شکل ریزگردها نشان داده گفت: این ریزگردها منابع طبیعی، صنعت، کشاورزی و گردشگری استان قم را تحت تاثیر قرار داده‌اند.
تخریب زیستگاه‌ها و آلاینده‌های سربی
شفیعی تخریب زیستگاه‌ها و تغییر کاربری‌های زیست بوم‌ها را از دیگر چالش‌های زیست محیطی در استان قم دانست و افزود: در قم تصرفات منابع طبیعی و تخریب آنها به صورت گسترده صورت می‌گیرد که این موضوع تنوع زیست محیطی و زیستگاه‌های طبیعی را تحت تاثیر قرار داده است.
وی با اشاره به این‌که یکی دیگر از چالش‌های زیست محیطی که به حوزه صنعت مربوط می‌شود، بحث سرب است، تصریح کرد: استان قم یکی از کانون‌های بازیافت اسیدی باتری‌های سربی است که آلاینده‌های مختلفی با خود به همراه دارد.
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان افزود: به طور کلی در بحث‌های زیست محیطی می‌گوییم وقتی هنوز نحوه تدبیر آلاینده‌هایی را که یک صنعت تولید می‌کند یاد نگرفته‌ایم، باید فعالیت آن صنعت را کاهش دهیم و به حد احتیاج برسانیم.
به گفته وی، سرب فلز سنگینی است که ضریب تجزیه‌پذیری ندارد، در خاک می‌ماند و تجمع پیدا می‌کند و به درون گیاه می‌رود. این ماده در گیاه می‌ماند و به بدن جانور در بدن انسان و پس از تجمع درون جانور وارد بدن انسان می‌شود. در ادامه، غلظت اولیه سرب که مثلا یک در یک میلیون بود به یک در هزار می‌رسد و انواع بیماری‌های صعب العلاج را با خود به همراه خواهد داشت.
او می‌گوید که در این عرصه کارهایی برای انتقال یا تعطیلی این صنایع صورت گرفته اما کافی نیست و باید تلاش بیشتری در این زمینه صورت بگیرد.
جانمایی نامناسب واحدهای صنعتی
شفیعی معتقد است؛ یکی از معضلات جدی که در استان قم با آن روبه‌رو هستیم، مسأله جانمایی نامناسب واحدهای صنعتی است.
وی با اشاره به این‌که در قم با پدیده‌ای روبه‌رو هستیم که به آن حاشیه نشینی صنعتی هم می‌گویند اظهار کرد: کارگاه‌های صنعتی که در حاشیه شهرها و در نزدیکی محل سکونت مردم شکل گرفته‌اند، زیان‌هایی را متوجه سلامت مردم می‌کنند که به راحتی قابل جبران نیست.
به گفته معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان قم، شهرها تعاریف مشخص دارند و مکان‌هایی هستند برای زندگی و تجارت مردم و تولید و صنعت جایگاهی درون شهرها ندارند و باید به خارج از شهرها انتقال پیداکنند.
وی افزود: امروز هم سیاست شکل‌دهی به شهرک‌های صنعتی در بیرون شهرها به این دلیل در پیش گرفته شده است که آثار مخرب زیست محیطی صنایع دامن مردم را نگیرد. اما در ورودی شهرهای قم شاهد این موضوع هستیم که واحدهای کارگاهی مانند سنگ‌بری‌ها و کوره‌های پخت آجر قرار دارند که زمانی خارج از شهر قرار داشته اند اما با ساخت و سازهای امروز جزئی از شهر محسوب می‌شوند.
شفیعی می‌گوید بسیاری از شهرها آشفتگی فعلی را که قم در زمینه استقرار صنایع با آن روبه‌رو است ندارند و می‌توان گفت مشکلات قم در این زمینه ویژه است که هم سیمای شهر را به هم می‌ریزد و هم آلودگی‌های زیست محیطی را به شهر منتقل می‌کند.
وی بااشاره به این‌که بخشی از ریزگردهایی که مردم قم را آزار می‌دهد هم ناشی از فعالیت واحدهای سنگبری و کوره‌های پخت آجر است اظهار کرد: این واحدها از ورودی و پیرامون شهر باید انتقال یابند و به مکان‌هایی دورتر بروند و جای آنها فضای سبز در اطراف شهر قم شکل بگیرد.
از بین رفتن باغ‌ها؛ فاجعه زیست محیطی
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان با اشاره به از بین رفتن باغ‌های قم در سال‌های گذشته گفت: این خود یک فاجعه زیست محیطی است. زیرا خاکی را که هزاران سال در آن کشت و غنی شده به دلیل ساختمان سازی خاک برداری کرده و به جای آن سازه‌های بتنی گذاشته‌اند.
وی افزود: اگر نگاهی به عکس‌های هوایی سال 45 قم بیندازیم، متوجه می‌شویم که آن زمان قم شهری بوده بسیار سرسبز. حرم حضرت معصومه(س) در آن روزها در میان انبوهی از باغ‌های سرسبز قرار داشت. آن‌طور که در تصاویر هوایی مشهود است 2 هزار هکتار بافت شهری در آن زمان در میان 10 هزار هکتار باغ قرار گرفته بود. امروز اما شهر قم 11 هزار هکتار مساحت دارد که تنها 500 هکتار آن باغ‌ها هستند.
شفیعی به تاثیرات نابودی این باغ‌ها در کیفیت هوای شهر قم اشاره کرد و گفت: این باغ‌ها در تلطیف هوای شهر هم نقش بسزایی داشته‌اند به طوری که در سال‌های اخیر شاهد هستیم حداکثر دمای قم از 42 درجه سانتیگراد به 50 درجه رسیده است. گاهی ما اشتباه می‌کنیم و گمان می‌کنیم قم همیشه چنین آب و هوایی داشته در حالی که در گذشته هوای قم بسیار ملایم‌تر و لطیف‌تر بود.
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان قم اظهار کرد: نکته آخر این‌که یک بار برای همیشه باید این موضوع را برای خودمان حل کنیم و بدانیم که محیط زیست یک مسأله لوکس و تزئینی نیست. بی‌توجهی به مسائل مرتبط با محیط زیست ضربه‌های جدی به اقتصاد، سلامت، رفاه و آینده کشور و استان قم زده و اگر این روند اصلاح نشود در آینده وضع بدتر خواهد شد.
معاون نظارت و پایش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان: در قم با پدیده‌ای روبه‌رو هستیم که به آن حاشیه‌نشینی صنعتی هم می‌گویند. کارگاه‌های صنعتی که در حاشیه شهرها و در نزدیکی محل سکونت مردم شکل گرفته‌اند، زیان‌هایی را متوجه سلامت مردم می‌کنند که به راحتی قابل جبران نیست.
منبع: همشهری
