اشاره: کنگره ملّی بزرگداشت متالّه قرآنی آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی خراسانی با حضور گروهی از پژوهشگران حوزه و دانشگاه از جمله آیت الله سید جعفر سیدان (از شاگردان شیخ مجتبی قزوینی) در شهر قزوین برگزار شد.
از مقالات برگزیده این کنگره، مقاله حسین عسکری با عنوان «نگاهی انتقادی به دیدگاه تداوم شیخیه قزوین در مکتب تفکیک» است که مورد تقدیر قرار گرفت.
آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی فرزند مرحوم شیخ احمد تنکابنی از علمای وارسته و دانشوران بلند پایه قرن چهاردهم هجری قمری و از ارکان اصلی مکتب تفکیک است. وی در سال 1278 خورشیدی در یکی از روستاهای قزوین به دنیا آمد، دروس مقدماتی و ادبیات را در قزوین فراگرفت و پس از تکمیل ادبیات عرب، سطوح عالیه فقه و اصول در حوزه های علمیه قزوین و تهران، برای تکمیل تحصیل به همراه پدر عازم نجف اشرف شد و از محضر بزرگانی چون سید محمد کاظم یزدی، میرزا محمدتقی شیرازی، میرزا محمد حسین نایینی بهره جست. پس از بازگشت به وطن، دو سال در قزوین ماند و با افکار مرحوم آیت الله سید موسی زرآبادی قزوینی آشنا شد و به سیر و سلوک روی آورد. مدتی بعد به قم رفت و از محضر آیت الله شیخ عبدالکریم حایری یزدی موسس حوزه علمیه قم استفاده برد و سپس به مشهد رفت در محله دریادل جنب تکیه و مسجد علی اکبری ها سکونت یافت و ضمن اقامه نماز در مسجد مروی ها از معارف بلند بزرگانی چون آقا بزرگ حکیم، میرزا محمد آقازاده، شیخ اسدالله عارف یزدی، شیخ موسی خوانساری، میرزا مهدی غروی اصفهانی استفاده کرد و شاگردان برجسته ای را در مکتب فکری خود پرورش داد. ایشان معارف قرآنی و دوره سطح و خارج فقه و اصول را برای عموم طلبه ها و متون فلسفی از جمله اشارات و اسفار اربعه را برای خواص به روش اجتهادی و همراه نقد تدریس می کرد. در بین سال های 1329 تا 1334ش تفسیر «بیان الفرقان» را در پنج جلد به رشته تحریر در آورد و رساله ای در معرفه النفس، رساله هایی در نقد اصول یازده گانه ملاصدرا شیرازی و آثاری در برخی از علوم غریبه نوشت. او زندگی بسیار ساده ای داشت و نمونه ای مجسم از پرهیزکاری و پارسایی بود و از طلبه های درس خوان به شایستگی حمایت می کرد. این عالم وارسته روز 14 فروردین 1346ش چشم از جهان فروبست و در جانب غربی صحن عتیق امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.
چکیده: آیت الله سید موسی زرآبادی (م1313ش) و آیت الله شیخ مجتبی قزوینی (م1346ش) که از سرزمین قزوین برخاسته اند، از ارکان مکتب تفکیک خراسان به شمار می روند.
این مکتب قرآن شناسانه و دین پژوهانه جدید در حوزه معارف شیعه، بر آن است که معارف دینی را خالی از معارف خارجِ دین به ویژه فلسفه و عرفان عرضه کند. منتقدان این جریان فکری، به ویژه در سه دهه اخیر آن را با دیدگاه های متفاوت و متعددی مورد نقد قرار داده اند. از جمله آن نقدها، دیدگاه «تداوم شیخیه قزوین در مکتب تفکیک» است که به وسیله عبدالحسین شهیدی صالحی (م1393ش) مطرح شده است.
این دیدگاه درصدد اثبات آن است که مکتب تفکیک همان ادامه شیخیه قزوین است که پس از رحلت آیت الله زرآبادی به شاگرد وی آیت الله شیخ مجتبی قزوینی منتقل گردیده است.
نگارنده این مقاله با توجه به اصل تقدّم فهم بر نقد، در بخش نخستین مقاله، تقریری روشن از دیدگاه شهیدی صالحی ارایه کرده و سپس در بخش دوم به نقد آن در دو محور شکلی و محتوایی پرداخته است. آشکار شدن ناسازگاری درونی، خودستیزی و تناقض این دیدگاه از نتایج بررسی آن در فضایی روشمند و منصفانه است.
از مقالات برگزیده این کنگره، مقاله حسین عسکری با عنوان «نگاهی انتقادی به دیدگاه تداوم شیخیه قزوین در مکتب تفکیک» است که مورد تقدیر قرار گرفت.
آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی فرزند مرحوم شیخ احمد تنکابنی از علمای وارسته و دانشوران بلند پایه قرن چهاردهم هجری قمری و از ارکان اصلی مکتب تفکیک است. وی در سال 1278 خورشیدی در یکی از روستاهای قزوین به دنیا آمد، دروس مقدماتی و ادبیات را در قزوین فراگرفت و پس از تکمیل ادبیات عرب، سطوح عالیه فقه و اصول در حوزه های علمیه قزوین و تهران، برای تکمیل تحصیل به همراه پدر عازم نجف اشرف شد و از محضر بزرگانی چون سید محمد کاظم یزدی، میرزا محمدتقی شیرازی، میرزا محمد حسین نایینی بهره جست. پس از بازگشت به وطن، دو سال در قزوین ماند و با افکار مرحوم آیت الله سید موسی زرآبادی قزوینی آشنا شد و به سیر و سلوک روی آورد. مدتی بعد به قم رفت و از محضر آیت الله شیخ عبدالکریم حایری یزدی موسس حوزه علمیه قم استفاده برد و سپس به مشهد رفت در محله دریادل جنب تکیه و مسجد علی اکبری ها سکونت یافت و ضمن اقامه نماز در مسجد مروی ها از معارف بلند بزرگانی چون آقا بزرگ حکیم، میرزا محمد آقازاده، شیخ اسدالله عارف یزدی، شیخ موسی خوانساری، میرزا مهدی غروی اصفهانی استفاده کرد و شاگردان برجسته ای را در مکتب فکری خود پرورش داد. ایشان معارف قرآنی و دوره سطح و خارج فقه و اصول را برای عموم طلبه ها و متون فلسفی از جمله اشارات و اسفار اربعه را برای خواص به روش اجتهادی و همراه نقد تدریس می کرد. در بین سال های 1329 تا 1334ش تفسیر «بیان الفرقان» را در پنج جلد به رشته تحریر در آورد و رساله ای در معرفه النفس، رساله هایی در نقد اصول یازده گانه ملاصدرا شیرازی و آثاری در برخی از علوم غریبه نوشت. او زندگی بسیار ساده ای داشت و نمونه ای مجسم از پرهیزکاری و پارسایی بود و از طلبه های درس خوان به شایستگی حمایت می کرد. این عالم وارسته روز 14 فروردین 1346ش چشم از جهان فروبست و در جانب غربی صحن عتیق امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.
چکیده: آیت الله سید موسی زرآبادی (م1313ش) و آیت الله شیخ مجتبی قزوینی (م1346ش) که از سرزمین قزوین برخاسته اند، از ارکان مکتب تفکیک خراسان به شمار می روند.
این مکتب قرآن شناسانه و دین پژوهانه جدید در حوزه معارف شیعه، بر آن است که معارف دینی را خالی از معارف خارجِ دین به ویژه فلسفه و عرفان عرضه کند. منتقدان این جریان فکری، به ویژه در سه دهه اخیر آن را با دیدگاه های متفاوت و متعددی مورد نقد قرار داده اند. از جمله آن نقدها، دیدگاه «تداوم شیخیه قزوین در مکتب تفکیک» است که به وسیله عبدالحسین شهیدی صالحی (م1393ش) مطرح شده است.
این دیدگاه درصدد اثبات آن است که مکتب تفکیک همان ادامه شیخیه قزوین است که پس از رحلت آیت الله زرآبادی به شاگرد وی آیت الله شیخ مجتبی قزوینی منتقل گردیده است.
نگارنده این مقاله با توجه به اصل تقدّم فهم بر نقد، در بخش نخستین مقاله، تقریری روشن از دیدگاه شهیدی صالحی ارایه کرده و سپس در بخش دوم به نقد آن در دو محور شکلی و محتوایی پرداخته است. آشکار شدن ناسازگاری درونی، خودستیزی و تناقض این دیدگاه از نتایج بررسی آن در فضایی روشمند و منصفانه است.
