به گزارش تابناک مازندران، دست‌اندرکاران برخی از معادن در مازندران در ماه‌های گذشته به حریم اثر تاریخی منحصر به فرد غار «دژ اسپهبد خورشید» تجاوز و دست‌اندازی کردند.
سامان توفیق سرپرست گروه باستان شناسی « غارتاریخی اسپهبد» واقع در سوادکوه مازندران؛ اظهار کرد: در هنگام حضور در محل شاهد ادامه تجاوز و دست‌اندازی به اثر منحصر به فرد غار «دژ اسپهبد خورشید»، نادیده گرفتن حریم و عرضه آن و نابودی حریم منظر و حریم اصلی و پایین دست اثر بودیم.
وی دلیل این امر را برداشت خاک باستانی و تاسیسات وابسته به آن از سوی معدن دانه طلا و معدن فلوئورین می‌داند.
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: شاهد انفجارهای پیاپی، ایجاد نقب و تونل‌های متعدد به سمت پیکره و بالای اثر هستیم.
وی افزود: این در حالی است که در جلسات مختلف سرپرست طرح با مدیران استانی مرتبط، لزوم توقف عملیات، تمدید نکردن مجوز و جا به جایی معادن و پاکسازی منطقه مطرح و توافق‌هایی نیز صورت گرفت اما تا امروز با وجود پیگیری‌ها هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
توفیق گفت: «تنگه کولا» که در پای غار دژ اسپهبد خورشید در 10 کیلومتری پل سفید سر راه باستانی ری - تبرستان قرار دارد بر اساس شواهد تاریخی تنگه راهبردی و استراتژیک بوده و نقش بسیار مهمی در تاریخ ایران و این استان داشته است.
این باستان‌شناس اظهار کرد: در این تنگه سه اثر ثبتی باستانی بسیار مهم و منحصر به فرد همچون دژ باجگیران( قلعه دیوسفید)، غار دژ کیلی و غار دژ کیجا کرچال قرار دارند که از سازه‌های وابسته به غار دژ اسپهبدخورشید هستند.
وی افزود: با وجود پیگیری‌ها و نامه نگاری‌های انجام شده در گذشته در محدوده حریم درجه یک این آثار شرکت معدنی پروچشمه اقدام به برداشت سنگ کرده است و این در حالی بود که هر سه اثر به فاصله کمتر از یک کیلومتر از هم و در ارتفاعات کوه " سرخل" دوبرار، در مقابل روستای سیمت و دوآب قرار دارند.
توفیق تصریح کرد: این برداشت آسیب جبران‌ناپذیری به عرصه آثار و حریم آنها وارد و منظر آثار را مخدوش کرده است و در صورت تداوم امکان ثبت جهانی در بندکولا و آثار آن از بین می‌رود.
وی با بیان اینکه ماشین‌آلات معدنی همچنان مشغول برداشت و خالی‌کردن خاک زیر پای این آثار هستند، گفت: در صورت ادامه داشتن این فرآیند، رانش، ریزش کوه و آثار ثبتی و همچنین پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه دارد.
میراث فرهنگی معدن‌کاری را مزاحم نمی‌داند!
سیدهادی حسینی نماینده مردم سوادکوه، سوادکوه شمالی، جویبار، سیمرغ و قائم شهر با اشاره به اینکه اسپهبد خورشید از غارهای طبیعی دنیا است و محل سکونت اسپهبدان ایرانی در سوادکوه بود، اظهار کرد: در جلساتی که با رئیس سازمان میراث فرهنگی برگزار شد از وی دعوت کردیم و با بازدیدی که از آنجا داشتند قول دادند امکاناتی گذاشته شود تا شدت تخریب کاهش یابد.
وی خاطرنشان کرد: این آثار نیاز به بازسازی ندارند اما باید اقداماتی انجام شود تا تخریبی در آن صورت نگیرد و از آنها حفاظت شود.
نماینده مردم سوادکوه، سوادکوه شمالی، جویبار، سیمرغ و قائم‌شهر گفت: اجازه اکتشاف معادن در نزدیکی غار قلعه اسپهبد خورشید، در عمق زیاد بود که طی نامه‌ای به وزارت صنعت و معدن و فلزات، از مسئولان معدن درخواست شد تا در هنگام فعالیت معدنی مشکلی برای این اثر تاریخی ایجاد نشود.
حسینی در ادامه اشاره به اینکه کارخانه شن و ماسه فاصله زیادی با این غار دارد، اظهار کرد: در شرکت شن و ماسه ۷۰ تا ۸۰ نفر فعالیت دارند.
وی افزود: آنها نیز باید مسائل زیست‌محیطی را رعایت کنند اما تا کنون سازمان میراث فرهنگی عنوانی مبنی بر ایجاد مزاحمت شرکت شن و ماسه در روبه‌روی اسپهبد خورشید مطرح نکرد.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: در صورتی که میراث فرهنگی در خصوص مشکلات غار قلعه اسپهبد خورشید اعتراضی کند برای رفع آن مشکل پیگیری می‌کنیم.
به گزارش ایسنا، بنای " غار تاریخی اسپهبد خورشید " واقع در سوادکوه مازندران در تاریخ سال 81 به شماره 7839 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و حریم و عرصه آن در سال 1384 تعیین شد.
پروژهبررسی و مستندسازی باستان شناسی" غار- دژ اسپهبد خورشید " با توجه به اهمیت تاریخی و باستانی راه ترانزیتی سوادکوه به تهران با قدمت نزدیک به 2 هزار سال و استحکام دفاعی و راهبانی ارزشمند در این مسیر با مجوز رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آغاز شده است.
در سال گذشته برخی از طرح‌های عمرانی راه‌سازی و سدسازی که پیش از مطالعات فرهنگی – تاریخی از سوی میراث فرهنگی اجرایی شد خساراتی به میراث فرهنگی کشور وارد کرد.
بر اساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتی موظف هستند قبل از اجرای طرح‌های عمرانی گسترده و در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی - تاریخی میراث فرهنگی در آن خصوص اقدام و در طراحی و مکان‌یابی طرح‌های یادشده نتایج مطالعات را رعایت کنند.