"اصفهان را نیمه خوانند از جهان، صد جهان من دیده ام در اصفهان" آری اینجا جهانی متفاوت ودیدنی است و پر است از همه داشتنی ها و دانستنی؛ شهر سلمان فارسی، شهری در مرکز ایران ملقب به نصف جهان، پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی، شهری با معماری بی نظیر و آثار تاریخی بی رقیب، شهری با مساجد تاریخی و گنبد های فیروزه ای... آری اینجا اصفهان، همان نصف جهان است.
به گزارش تابناک اصفهان، استان پهناور اصفهان، با وجود اینکه بیشتر شهرتش برای شهر گنبدهای فیروزی، اصفهان است، اما شهرستان های دیگری نیز دارد که آن ها هم دارای ظرفیت های مناسب گردشگری و تاریخی هستند، از همین رو تابناک قصد دارد در ایام نوروز به بررسی تاریخچه و وضعیت این شهرستان ها بپردازد تا مخاطبان این مرز پر گهر با این مناطق دیدنی و گردشگری آشنا شوند.
روز نخست فرودین برای ما مصادف است با شنبه اول سال از همین رو به شهر گل و گلاب، کاشان سفر می کنیم تا از این استان بیشتر بدانیم.
کاشان:
شهرستان کاشان؛ یکی از مهم ترین شهر های اصفهان است که در ارتفاع 1600 متري از سطح دريا، 240كيلومتري جنوب تهران و 220 كيلومتري شمال اصفهان واقع شده است و از طريق بزرگراه وراه آهن با تهران و اصفهان در ارتباط است.
تاریخچه کاشان باز می گردد به، در حدود ۵٬۵۰۰ سال پیش از میلاد یکی از قدیمی ترین سکونتگاه در تپه سیلک پدید آمد که به آن سکونتگاه کاشان است. اكثر تاريخ نويسان و مسافراني كه از اين شهر بازديد داشته اند، از آن با عنوان دروازه تمدن جهاني نام برده اند. همچنين اين شهر بعد از ورود اسلام به ايران در دوره سلجوقي و صفوي به اوج شكوفايي خود رسيد. امروزه شاهد اثرهاي متعدد هنرمندان كاشاني در موزه هاي معروف جهان هستيم. از آنجا كه كاشان، شهر مورد علاقه و محبوب شاه عباس اول صفوي بود، وي بدان توجه بسيار داشت و در عمران و آباداني آن كوشيد و دستور داد بعد از مرگ هم در مقبره يكي از اجدادش - قرن 13- دفن گردد.
کاشان از دیرباز محل زندگی مردمان و مهد تمدن و فرهنگ بوده است. سکه های منقوش و ابنیه بجا مانده از گذشته، سیر پیشرفت و تداوم زندگی را در این ناحیه کهنسال آشکار می سازد. در اوایل دورهٔ اسلامی متون جغرافیایی از کاشان به عنوان شهری کوچک یاد کرده‌اند، بعدتر توسعه در فلات ایران و موقعیت مرکزی کاشان و قرار داشتنش در مسیر ارتباطات، این شهر را به مرکز مهم صنعتی بدل ساخت، از این به بعد بیشتر به عنوان شهری در اندازه متوسط و البته موفق از کاشان یاد شده است. در حمله مغول شهر ویران می‌شود و کمی بعدش دوباره بازسازی می‌شود. در دورهٔ صفویه کاشان مورد توجه بوده‌است و پادشاهان غالباً در آن سکنا می‌گزیدند و از این شهر به عنوان مرکزی تجاری بزرگ و ثروتمند یاد شده‌است. علی رقم آشوب‌های پس از صفویه و زلزله بزرگی که در دوره کریم خان زند در کاشان می‌آید این موقعیت تا حدودی حفظ می‌شود اما آشوب‌های اواخر دوره قاجار و ناتوانی در رقابت با نساجی اروپا موجب زوال شدید شهر می‌شود.
بعد از ظهور اسلام و اعتلای تشیع علوی، مردمان کاشان از نخستین گروندگان به مذهب شیعه بودند و شاید به این دلیل شاهان صفوی به این دیار تعلق خاطر فراوان داشتند. شاه صفی در این شهر درگذشت و شاه عباس دوم نیز در این شهر بر تخت پادشاهی نشست. عهد قاجار دوران گسترش شهر و بازسازی بناهای تاریخی پیشین و بنای عمارت های تازه بود.
فارغ از گل و گلاب این شهر که در جهان سرآمد است، آثار تاریخی و گردشگری مناسبی نیز در این شهر وجود دارد، از همین رو به بررسی تعدادی از آن ها می پردازیم.
بازار کاشان
بازاركاشان يكي از زيباترين بازارهاي ايران است كه ساختمانهاي جالب و زيباي بسياري در آن وجود دارد كه مي توان به موارد زير اشاره نمود: مساجد (ميرعماد، بالا بازار،تبريزيها و كفاشها) كاروانسراها (گمرك، نو، مير پنج، بروجرديها، زغاليها) آب انبارها (حاج حسين) آسيابها، سراي امين الدوله، حمامها (خانو گذر نو) و بازارچه هاي ديگر (بازار مسگرها، طلا فروشها، رنگرزها، گذر نو، پانخل، قيصريه، ميانچال، مالك و سردار) جهت فروش فرشهاي دستباف ابريشم و مخمل، گلاب وعطرهاي ديگر و شيريني.
باغ فين
باغ شاه در 6 كيلومتري جنوب غربي فين واقع شده و چه بسا بتوان از آن بعنوان شگفت انگيزترين و زيباترين نمونه باقي مانده در ايران نام برد. فين در ميان مكانهاي تاريخي، سابقه اي هزار ساله دارد كه براي شاه عباس اول طراحي و بنا شده بود.
اين باغ با استخرها وچشمه ها و فواره هاي لابلاي درختان ميوه اش داراي مناظر و فضايي بديع و شگفت انگيز است. اين فواره ها آب خود را از يك چشمه طبيعي مي گيرند.
تپه سيلك
تپه سيلك بين باغ شاه و كاشان، تپه اي موسوم به تپه سيلك قرار دارد. اين محل، خاستگاه فرهنگ ماقبل تاريخ است كه كاوشگران آن را به نيمه دوم هزاره 15 قبل از ميلاد نسبت مي دهند. اكتشافات بعدي نيزعمري 7000 ساله براي آن در نظر گرفته است.
مسجدآقابزرگ
مسجدآقابزرگ در خيابان فاضل نراقي واقع شده و متعلق به نيمه دوم قرن گذشته(دوران قاجاريه) مي باشد. اين مجموعه كه يكي از زيباترين و باشكوه ترين بناهاي اسلامي بشمار مي رود، توسط حاج محمد تقي خانبان و به منظور برگزاري نمازهاي جماعت، موعظه ها، سخنراني ها، مراسم مذهبي و كلاسهاي درس ملا مهدي نراقي كوچك معروف به آقابزرگ بنا گرديد.
مسجدجامع
اين مسجد با گنبدي آجري و ايواني مرتفع، قديمي ترين بناي به جا مانده از دوران سلجوقي ميباشد (و به مسجد جمعه نيز مشهور است). گفته مي شود كه قبل از گرايش مردم به اسلام، از بناي اوليه بعنوان آتشكده استفاده مي شده است. ساختمان مسجد درخيابان باباافضل واقع گرديده است.
مدرسه سلطاني
اين مدرسه سابقاً مدرسه شاه ناميده مي شد و در حال حاضر به مدرسه امام خميني معروف است. از اين مكان، قبلاً براي اسكان طلاب استفاده مي شد. بناي مدرسه در مجاورت بازار زرگرها واقع گرديده است.مدرسه در اوايل قرن 19 و به دستور فتحعلي شاه قاجار طي 9 سال ساخته شد.
خانه بروجرديها
متعلق به تاجري است كه در قرن 19 مي زيست. نقاشي هاي داخلي اين بناي باشكوه از شاهكارهاي نقاش معروف ايراني، كمالالملك، مي باشد. شهرت اين خانه بدليل بادگيرهاي آن است، برجهايي كه به پايين نگهداشتن دما كمك می نموده و در نتيجه در هواي داغ مناطق بياباني سودمند واقع مي گرديده است. اين خانه قديمي توسط تاجر مشهوري موسوم به حاج سيد جعفر نطنزي (ازخانواده بروجردي) ساخته شد. وي وارد كننده كالا از بروجرد در استان لرستان بود.
خانه طباطبايي ها
اين خانه در خيابان علوي (قلعه جلالي) واقع گرديده و معماري آن در سال 1298 توسط استاد علي مريم صورت گرفت.
تيمچه امين الدوله
يكي از جالب ترين بناهاي داخلي بازار ميباشد كه توسط فرخ خان غفاري(امين الدوله) ساخته شد و معماري آن از سال 1280 الي 1285 توسط استاد علي مريم صورت گرفت.
بقعه شاهزاده ابراهيم
اين بقعه در سنه 1894 بعد از ميلاد ساخته شد و متعلق به دوران قاجاري است. بنيانگذار اين عمارت يعني خاله بگم كه تبعه فين بوده نيز در اين بقعه مدفون است. بردرب ورودي اين بنا كتيبه اي قرار دارد كه روي آن نام شاهزاده ابراهيم بن سلطان بن موسي بن جعفر و نيز نام سيد مهدي بن حاج سيد حسين بروجردي با تاريخ 1885بعد از ميلاد حك گرديده است.
از صنایع دستی این شهرستان می توان به، کاشی کاری، سفال‌گری، اصول اربعه معماری و گنبدسازی (گوشه سازی، رسم بندی، مقرنس و گره سازی)، گچ بری، آجرکاری، گره چینی، قالی بافی، نقشه کشی قالی، شعربافی، زری بافی،مخمل بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، رفوگری، رنگرزی، نمد مالی، مسگری، مشبک کاری و منبت کاری نام برد. همچنین چند تن از هنرمندان صنایع دستی کاشان از طرف یونسکو مهر اصالت دریافت کرده‌اند.