شهرستان مهریز با آثار متعدد تاریخی و فرهنگی و جاذبه های طبیعی و گردشگری در انتظار مسافران و گردشگران است.
به گزارش تابناک یزد، شهرستان مهریز درجنوب استان و در 30 کیلومتری شهر یزد در کنار جاده بین المللی شمال ، جنوب کشور(تهران ، بندر عباس و یزد ، کرمان) واقع شده است .
این شهرستان از سمت شمال به بخش مرکزی یزد، از شرق به بخش مرکزی بافق و بخش مرکزی شهرستان شهربابک از استان کرمان، از سمت جنوب به خاتم و سیرجان و از سمت غرب به بخش نیر و شهرستانهای ابرکوه و تفت محدود می باشد .
ادامه ارتفاعات شیرکوه در بخش غربی این شهرستان موجب تشکیل سفره های غنی آب زیرزمینی و تعدیل هوای آن نسبت به دیگر نقاط استان یزد شده است.
شهرستان مهریز دارای یک بخش مرکزی و پنج دهستان به اسامی ارنان، بهادران، تنگ چنار، میانکوه و خورمیز و 468 آبادی است .
43 روستای بخش مرکزی دارای شورای اسلامی و دهیاری مصوب می باشند و تاریخ بنای مهریز و اطراف آن مربوط به پیش از اسلام است.
بنای مهریز را به مهرنگاردختر انوشیروان نسبت داده اند و آب و هوای این شهرستان ، معتدل و بیابانی است و این منطقه با شرایط خاص جغرافیایی موقعیت طبیعی (دارابودن سراب ها، قله های برف گیر وآب و هوای معتدل کوهستانی) در حاشیه کویر، از گذشته برای کاروان های تجاری ، شاهراهی حیاتی ساخته است.
هم اکنون نیز با قابلیت های تفریحی ، گردشگری از جمله چشمه پرآب و زیبای غربال بیز، منطقه تفریحی کوه ریگ و آثار باشکوه تاریخی خشتی و غیره ، همواره پذیرای خیل کثیری ازگردشگران داخلی و خارجی می باشد.
مهریز با داشتن آب و هوای مناسب، شرایط بسیار خوبی را برای کشت انواع محصولات باغی و زراعی از قبیل پسته، گردو، بادام، انجیر، آلو، زردآلو، گندم و جو فراهم آورده است و یکی از مهمترین مراکز کشت پسته بابیشترین میزان در استان تلقی می شود.
شهرستان مهریز با وسعت 14 هزار کیلومتر مربع دارای جمعیتی افزون بر 50 هزار نفر می باشد .
از مهم ترین صنایع دستی این شهرستان می توان از قالی بافی نام برد و نقشه های اصیل فرش مهریز با طرح های یزد و کرمان بافته و به بازار عرضه می شود.
از دیگرصنایع دستی این شهرستان می توان آهنگری، سریشم ، گیوه بافی، سبدبافی و چاقوسازی رانام برد.
وجود بناهای تاریخی که سیر تحول و دوره های معماری را در این شهر معرفی می کند همه و همه دال بر غنای فرهنگی و پیشینه آباد تاریخی این منطقه است .
از جمله آن ها می توان به بناهای باستانی محوطه غربال بیز در دوره اشکانی، قلعه خورمیزدر دوره ساسانی، قلاع و کاروانسراهای مربوط به دوره های مختلف معماری اسلامی و وجود بناهای باشکوه اقتصادی و کاروانسراها، باغ ها اشاره کرد .
مهریز بعنوان یکی از شهرهای تاریخی و باستانی و از جمله شهرهای بسیار قدیمی استان یزد بشمار می رود و وجود آثار ارزشمند تاریخی در نقاط مختلف این شهر دلیل محکمی بر این مدعاست.
همچنین با توجه به کاوش های چند سال گذشته در منطقه بهادران مهریز و بدست آوردن ظروف مفرغی و نیز سنگ نوشته های بسیار قدیمی می توان تاریخچه پیدایش مهریز را به سال های بسیار دورتر از این در نظر گرفت.
مهریز را منسوب به مهرنگار دختر انوشیروان ساسانی می دانند و از آن شهر به قصبه مهریجرد یاد می کنند که در گذشته مهرگرد، مهریگرد، مهرجرد، مهریجرد، میگرد، میجرد نامیده شده است و همچنین خورمیز را بنام هرمیز برادر او و دژ دفاعی آن را نیز منسوب به او می دانند.
این شهرستان دارای دو چشمه بزرگ فصلی و معروف غربالبیز و دامگاهان یا دون گاهون است که برای کشاورزی این منطقه بسیار مؤثر و حیاتی می باشند.
چشمه غربال بیز که در جنوب غربی و در فاصله سه کیلومتری شـهر و در کنار روستای مدوار قرار دارد از چشمه های بسیار معروف استان می باشد و از ارتفاعات لاخسه سرچشمه گرفته و تقریباً از اسفند الی شهریور ماه دارای آب است و در سال های پرباران آب آن دائمی می گردد.
همچنین چشمه دامگاهان یا دون گاهون هم از محلی به همین نام که در امتداد ارتفاعات شیرکوه می باشد سرچشمه می گیرد و منبع تأمین کننده آن برفهای زمستانی ارتفاعات این کوه است و میزان آب آن بستگی شدید به میزان برف زمستانی ارتفاعات آن دارد.
این چشمه از اوایل بهار تا مردادماه دارای آب نسبتاً فراوانی بوده و بیشترین دبی آن مربوط به فروردین و اردیبهشت می باشد.
معرفی تعدادی از این ابنیه تاریخی و فرهنگی در شهرستان مهریز
رباط زین الدین:
رباط زین الدین در60 کیلومتری جاده یزدـ کرمان، حدود 500 متر خارج از جاده قرار گرفته است. فاصله آن تا شهر مهریز حدود 30 کیلومتر است. تاریخ احداث بنا به دوره صفویه (1007 تا 1030 هجری قمری) برمی گردد.
رباط کرمانشاه:
رباط کرمانشاه که کرمانشاهان هم گفته می شود، آبادی کوچکی بر سر راه یزد به کرمان به فاصله شش فرسخ از رباط زین الدین است که از قدیم الایام حدفاصل میان خاک این دو شهر بوده است.
رباط نو سریزد:
رباط نو سر یزد در انتهای آبادی سریزد در پایان راه( خیابان) اصلی عبوری در میان آبادی و در مجاورت آب انبار و مسجد جامع سریزد و به فاصله کمی از رباط قدیمی و خشتی موجود قرار گرفته است.
رباط شمس:
این رباط در جاده یزد ـ کرمان واقع شده است. این رباط در عصر صفویه بنا شده و دارای ساختمانی آجری و نقشه ای مربع شکل است و پنج برج دیده بانی دارد. ورودی ساختمان در ضلع غربی قرار دارد و به هشتی منتقل می شود.
کاروانسرای شاه عباسی:
این کاروانسرا در فاصله 35 کیلومتری جاده یزد ، کرمان در روستای علی آباد و در حاشیه شهر مهریز قرار دارد.
پلان این کاروانسرا از نوع پلان چهار ایوانی است که از آجر ساخته شده و بانی آن شاهزاده معارف دوست محمد ولی میرزا پسر فتحعلی شاه بوده است.
مهمترین صنایع دستی شهرستان مهریز عبارتند از:
چاقو سازی، سبدبافی، گیوه دوزی، قالی بافی و نوغانداری.
به گزارش ایرنا، درحال حاضراز بین این صنایع و هنرهای قدیمی ماندگار تنها قالیبافی در شهرستان مهریز رونق خوبی دارد، بطوری که حدود 4000 دستگاه دار قالی در سطح شهرستان مهریز وجود دارد.
این شهرستان از سمت شمال به بخش مرکزی یزد، از شرق به بخش مرکزی بافق و بخش مرکزی شهرستان شهربابک از استان کرمان، از سمت جنوب به خاتم و سیرجان و از سمت غرب به بخش نیر و شهرستانهای ابرکوه و تفت محدود می باشد .
ادامه ارتفاعات شیرکوه در بخش غربی این شهرستان موجب تشکیل سفره های غنی آب زیرزمینی و تعدیل هوای آن نسبت به دیگر نقاط استان یزد شده است.
شهرستان مهریز دارای یک بخش مرکزی و پنج دهستان به اسامی ارنان، بهادران، تنگ چنار، میانکوه و خورمیز و 468 آبادی است .
43 روستای بخش مرکزی دارای شورای اسلامی و دهیاری مصوب می باشند و تاریخ بنای مهریز و اطراف آن مربوط به پیش از اسلام است.
بنای مهریز را به مهرنگاردختر انوشیروان نسبت داده اند و آب و هوای این شهرستان ، معتدل و بیابانی است و این منطقه با شرایط خاص جغرافیایی موقعیت طبیعی (دارابودن سراب ها، قله های برف گیر وآب و هوای معتدل کوهستانی) در حاشیه کویر، از گذشته برای کاروان های تجاری ، شاهراهی حیاتی ساخته است.
هم اکنون نیز با قابلیت های تفریحی ، گردشگری از جمله چشمه پرآب و زیبای غربال بیز، منطقه تفریحی کوه ریگ و آثار باشکوه تاریخی خشتی و غیره ، همواره پذیرای خیل کثیری ازگردشگران داخلی و خارجی می باشد.
مهریز با داشتن آب و هوای مناسب، شرایط بسیار خوبی را برای کشت انواع محصولات باغی و زراعی از قبیل پسته، گردو، بادام، انجیر، آلو، زردآلو، گندم و جو فراهم آورده است و یکی از مهمترین مراکز کشت پسته بابیشترین میزان در استان تلقی می شود.
شهرستان مهریز با وسعت 14 هزار کیلومتر مربع دارای جمعیتی افزون بر 50 هزار نفر می باشد .
از مهم ترین صنایع دستی این شهرستان می توان از قالی بافی نام برد و نقشه های اصیل فرش مهریز با طرح های یزد و کرمان بافته و به بازار عرضه می شود.
از دیگرصنایع دستی این شهرستان می توان آهنگری، سریشم ، گیوه بافی، سبدبافی و چاقوسازی رانام برد.
وجود بناهای تاریخی که سیر تحول و دوره های معماری را در این شهر معرفی می کند همه و همه دال بر غنای فرهنگی و پیشینه آباد تاریخی این منطقه است .
از جمله آن ها می توان به بناهای باستانی محوطه غربال بیز در دوره اشکانی، قلعه خورمیزدر دوره ساسانی، قلاع و کاروانسراهای مربوط به دوره های مختلف معماری اسلامی و وجود بناهای باشکوه اقتصادی و کاروانسراها، باغ ها اشاره کرد .
مهریز بعنوان یکی از شهرهای تاریخی و باستانی و از جمله شهرهای بسیار قدیمی استان یزد بشمار می رود و وجود آثار ارزشمند تاریخی در نقاط مختلف این شهر دلیل محکمی بر این مدعاست.
همچنین با توجه به کاوش های چند سال گذشته در منطقه بهادران مهریز و بدست آوردن ظروف مفرغی و نیز سنگ نوشته های بسیار قدیمی می توان تاریخچه پیدایش مهریز را به سال های بسیار دورتر از این در نظر گرفت.
مهریز را منسوب به مهرنگار دختر انوشیروان ساسانی می دانند و از آن شهر به قصبه مهریجرد یاد می کنند که در گذشته مهرگرد، مهریگرد، مهرجرد، مهریجرد، میگرد، میجرد نامیده شده است و همچنین خورمیز را بنام هرمیز برادر او و دژ دفاعی آن را نیز منسوب به او می دانند.
این شهرستان دارای دو چشمه بزرگ فصلی و معروف غربالبیز و دامگاهان یا دون گاهون است که برای کشاورزی این منطقه بسیار مؤثر و حیاتی می باشند.
چشمه غربال بیز که در جنوب غربی و در فاصله سه کیلومتری شـهر و در کنار روستای مدوار قرار دارد از چشمه های بسیار معروف استان می باشد و از ارتفاعات لاخسه سرچشمه گرفته و تقریباً از اسفند الی شهریور ماه دارای آب است و در سال های پرباران آب آن دائمی می گردد.
همچنین چشمه دامگاهان یا دون گاهون هم از محلی به همین نام که در امتداد ارتفاعات شیرکوه می باشد سرچشمه می گیرد و منبع تأمین کننده آن برفهای زمستانی ارتفاعات این کوه است و میزان آب آن بستگی شدید به میزان برف زمستانی ارتفاعات آن دارد.
این چشمه از اوایل بهار تا مردادماه دارای آب نسبتاً فراوانی بوده و بیشترین دبی آن مربوط به فروردین و اردیبهشت می باشد.
معرفی تعدادی از این ابنیه تاریخی و فرهنگی در شهرستان مهریز
رباط زین الدین:
رباط زین الدین در60 کیلومتری جاده یزدـ کرمان، حدود 500 متر خارج از جاده قرار گرفته است. فاصله آن تا شهر مهریز حدود 30 کیلومتر است. تاریخ احداث بنا به دوره صفویه (1007 تا 1030 هجری قمری) برمی گردد.
رباط کرمانشاه:
رباط کرمانشاه که کرمانشاهان هم گفته می شود، آبادی کوچکی بر سر راه یزد به کرمان به فاصله شش فرسخ از رباط زین الدین است که از قدیم الایام حدفاصل میان خاک این دو شهر بوده است.
رباط نو سریزد:
رباط نو سر یزد در انتهای آبادی سریزد در پایان راه( خیابان) اصلی عبوری در میان آبادی و در مجاورت آب انبار و مسجد جامع سریزد و به فاصله کمی از رباط قدیمی و خشتی موجود قرار گرفته است.
رباط شمس:
این رباط در جاده یزد ـ کرمان واقع شده است. این رباط در عصر صفویه بنا شده و دارای ساختمانی آجری و نقشه ای مربع شکل است و پنج برج دیده بانی دارد. ورودی ساختمان در ضلع غربی قرار دارد و به هشتی منتقل می شود.
کاروانسرای شاه عباسی:
این کاروانسرا در فاصله 35 کیلومتری جاده یزد ، کرمان در روستای علی آباد و در حاشیه شهر مهریز قرار دارد.
پلان این کاروانسرا از نوع پلان چهار ایوانی است که از آجر ساخته شده و بانی آن شاهزاده معارف دوست محمد ولی میرزا پسر فتحعلی شاه بوده است.
مهمترین صنایع دستی شهرستان مهریز عبارتند از:
چاقو سازی، سبدبافی، گیوه دوزی، قالی بافی و نوغانداری.
به گزارش ایرنا، درحال حاضراز بین این صنایع و هنرهای قدیمی ماندگار تنها قالیبافی در شهرستان مهریز رونق خوبی دارد، بطوری که حدود 4000 دستگاه دار قالی در سطح شهرستان مهریز وجود دارد.