آرامستان ها از جمله فضاهای شهری هستند که شهروندان در آنجا خود را درحد فاصل دو دنيای زندگی و مرگ می بينند. اگر چه شیوه تدفین مردگان در فرهنگ ها و مذاهب مختلف متفاوت است، اما آرامستان ها به بخشی از کالبد فضای اجتماعی تبدیل شده اند؛ کسانی که عزیزانشان را از دست داده اند، در بحرانی ترین شرایط روحی خود به آرامستان ها مراجعه می کنند و برای آنهایی هم که یاد و خاطره درگذشتگانشان، آنها را به آنجا می کشاند، شاید نحوه خدمت‌رسانی، ساماندهی و مدیریت آنجا دارای اهمیت ویژه ای باشد. مدیریتی که در آن دو مقوله عمران و فرهنگ در عرض هم تعریف می شوند.
مشکلات آرامستان های اردبیل
آرامستان های اردبیل به دلیل نبود نظارت و برنامه در گذشته، مشکل غیرهمسطح بودن دارند که مراجعه افراد به خصوص شهروندان کهنسال را با مشکل مواجه می کند.
به گزارش تابناک اردبیل، «مرضیه بخشی» یکی از بانوان کهنسال اردبیل است که در ورودی یکی از درب های آرامگاه بهشت فاطمه اردبیل نشسته و مشغول خواندن یاسین بود. وی در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار کرد: چند تن از عزیزان من در این آرامستان دفن شده اند اما به دلیل سطح ناهموار این قبرستان، پارسال زمین خوردم و دچار شکستگی مچ دست شدم و از پارسال دیگر سر خاک عزیزان خود نرفته ام.
شهروند دیگری از نبود پارکینگ و سرویس بهداشتی در آرامستان ها گفت. «پیمان سخاوتی» اظهار کرد: در روزهای پنجشنبه جایی برای پارک خودرو در اطراف اغلب آرامستان های اردبیل وجود ندارد و اگر در احداث آرامستان های جدید پارکینگ هم پیش شود برای رفت و آمد شهروندان بهتر خواهد بود.
عکس: طرح همسطح سازی قبور در آرامستان قاسمیه
همسطح سازی آرامستان های قاسمیه و علی آباد
برای اطلاع وضعیت آرامستان های شهر اردبیل به سراغ حجت الاسلام «محمد عسگری»، مدیر عامل سازمان آرامستان های شهرداری اردبیل رفتیم.
مدیر عامل سازمان آرامستان های شهرداری اردبیل با اشاره به اینکه آرامستان یک محل فرهنگی است و جا برای کار فرهنگی در آرامستان ها زیاد است، گفت: متأسفانه آنطور که باید در قبال آرامستان ها انجام وظیفه نکرده ایم.
حجت الاسلام «محمد عسگری» در خصوص گلایه برخی شهروندان از غیرهمسطح بودن آرامستان ها و ایجاد مشکل برای برخی شهروندان اظهار کرد: در این مورد حق با شهروندان است و در سنگ گذاری و برنامه ریزی های سالیان گذشته برای همسطح بودن قبور فکری نشده است تا اینکه در حال به این این وضعیت نابسامان رسیده است.
وی در خصوص نحوه حل این مشکل گفت: ساماندهی فضای آرامستان ها به لحاظ عمرانی کار سختی نیست به شرط آنکه مردم همکاری لازم را با شهرداری داشته باشند. ما در حال حاضر همسطح سازی آرامستان قاسمیه اردبیل را با اعتباری بالغ بر 200 میلیون تومان به انجام رسانده ایم و آرامستان علی آباد نیز با اعتباری در حدود 400 میلیون تومان در حال اجراست.
عسگری افزود: در آرامستان بهشت زهرا (س) که نسبت به بقیه تازه تأسیس است نظم و ردیف بندی مزارها از همان ابتدا رعایت شده است اما در آرامستان های قدیمی داخل شهر این نظم وجود ندارد.
وی از برنامه ریزی برای اجرای طرح در آرامستان های بهشت فاطمه و غریبان خبر داد و افزود: در اجرای این طرح هزینه ای از صاحبان قبور دریافت نمی شود و اگر مردم خود مایل بودند در کار خیر مشارکت می کنند همچنان که در آرامگاه قاسمیه به همت مردم یک آبخوری احداث شد.
عکس: بازدید شهردار اردبیل از طرح همسطح سازی قبور در آرامستان علی آباد
هماهنگی با اصناف مرتبط
مدیر عامل سازمان آرامستان های شهرداری اردبیل در مورد نحوه همسطح سازی ها تصریح کرد: در آرامگاه های قدیمی شهر چون نظم و ردیف بندی قبور رعایت نشده است، همسطح سازی به طور نامنظم و فقط به لحاظ ارتفاع انجام می گیرد. اما در آرامستان های جدید مانند بهشت زهرا که نظم و ردیف بندی رعایت شده است همسطح سازی به طور منظم انجام می شود.
این برنامه نیازمند هماهنگی با اصناف مرتبط دیگر مانند حکاکان سنگ قبر است تا برنامه های سازمان آرامستان ها از طرف آنها رعایت شود و سلیقه شهروندان باعث برهم خوردن نظم این طرح نشود. حجت الاسلام عسگری در این خصوص اظهار کرد: طرح مورد نظر را به همه حکاکان سنگ در اردبیل ابلاغ و نکات لازم را گوشزد کرده ایم. طبق دستورالعمل ها استاندارد ابعاد سنگ قبرها 60 در 160 سانتی متر تعیین شده است که از این به بعد باید رعایت شود.
وی افزود: در کنار غسالخانه بهشت زهرا (س) نمازخانه نداشتیم و گاهی مردم مجبور بودند زیر بارش باران نماز میت را به جا آورند. برای حل این مشکل داخل محوطه بهشت زهرا در زمینی به مساحت 300 متر یک باب نمازخانه احداث کردیم.
عکس: طرح همسطح سازی قبور در آرامستان علی آباد
احداث پارکینگ در بهشت زهرا
زیباسازی فضای آرامستان ها نیز برای آرامش مراجعه کنندگان بسیار مهم است و محیط آرامستان ها از نظر فضای سبز، درختکاری و زیباسازی باید به گونه ای باشد که آرامش محیطی آن بیشتر شود. مدیر عامل سازمان آرامستان ها احداث فضای سبز و تامین روشنایی را از برنامه های مورد نظر و در حال اجرای این سازمان برای تسهیل تردد مردم در ساعات عصر در داخل آرامستان ها ذکر کرد.
مشکل پارکینگ از مشکلات عمده مراجعان به آرامستان ها است؛ عسگری در این خصوص اظهار کرد: در آرامستان های مرکز شهر فرصت ایجاد پارکینگ وجود ندارد، اما در بهشت زهرا که واقعا در برخی موارد ترافیک سنگینی به دلیل نبود پارکینگ مشاهده می شود، با احداث پارکینگ در زمینی به مساحت سه هزار متر مربع این مشکل رفع می شود.
خرید سنگ لحد مورد نیاز با مرغوبیت لازم، تجهیز آرامستان های سطح شهر به سنگ لحد و بلوک جهت رفاه همشهریان، حمل جنازه به خارج از شهر به تعداد 650 ماموریت در سال، دفن اموات روزانه تقریباً پنج متوفی از اقدامات دیگر سازمان آرامستان های شهر اردبیل است.
عکس: طرح همسطح سازی قبور در آرامستان قاسمیه
برنامه برای افزایش وسعت بهشت زهرا
پیش بینی برای پاسخگویی به تدفین اموات در آرامستان ها از وظایف این سازمان است. بهشت زهرا بزرگترین آرامستان شهر اردبیل است که بنا به گفته مدیر عامل این سازمان کل مساحت زمین های تعیین شده برای دفن اموات در آرامستان بهشت زهرا 12 هکتار است، که تاکنون تنها 6 هکتار آن طراحی شده و 6 هکتار دیگر هم در حال طراحی است که مجموعا با روند فعلی حداکثر برای 15 سال پاسخگوست، اما می توان در صورت توافق با مالکان زمین های اطراف به وسعت این آرامستان افزود.
این مسوول تصریح کرد شعبه ثبت احوال در ساختمان اداری سازمان آرامستان ها در بهشت زهرا راه اندازی شده تا در کمتر از 10 دقیقه گواهی فوت صادر و خانواده‌های متوفی درگیر مشکلات بروکراسی اداری نشوند.
می توان مجموعه طرح های عمرانی و فرهنگی شهرداری اردبیل در حوزه بهسازی و نوسازی آرمستانهای اردبیل را فصلی نو در مسیر گذر از پروژه محوری به برنامه محوری تعریف کرد.