باج افزار‌ها نوع خاصی از بد افزار‌ها هستند که با ورود به رایانه یا گوشی فرد قربانی آن را قفل می‌کنند و امکان دسترسی فرد را به اطلاعات خود از بین می‌برند.
این بدافزار سپس به فرد قربانی پیام می‌دهد که در صورت نیاز به بازیابی اطلاعات خود باید مبالغی به حساب ایجاد کننده آن یا همان شخص سودجو و مجرم بپردازد تا اجازه دهد رایانه یا گوشی قفل شده از حالت قفل خارج شود.
مجرمان از طریق ارسال پیامک یا ایمیل، لینکی را به شهروندان ارسال کرده و با عناوین جذاب آن‌ها را فریب می‌دهند که در صورت کلیک بر روی این لینک به مطلب خاصی خواهند رسید.
همچنین برخی از آن‌ها با موج‌سواری بر روی واقعه‌های خبری چنین اقدامی را انجام می‌دهند، غافل از اینکه با کلیک کردن بر روی این لینک باج‌افزار پنهان‌سازی شده در آن نیز وارد سیستم تلفن همراه یا رایانه شده و منجر به از بین رفتن یا سوء استفاده از اطلاعات کاربر می‌شود.
در این گونه موارد فرد قربانی جز فرمت کردن دستگاه خود که منجر به از دست رفتن همه اطلاعات می‌شود یا اطاعت از فرد مجرم راه دیگری ندارد، اما توصیه پلیس در چنین مواردی چیز دیگری است.
پلیس فتا چه توصیه‌ای می‌کند؟
پلیس فتا در این گونه موارد توصیه می‌کند که شهروندان به جای همکاری و برآوردن خواست مجرم به پلیس فتا مراجعه یا اطلاع رسانی نمایند تا مجرم رهگیری شده و ضمن برخورد انتظامی و قضایی با وی اطلاعات کاربر نیز بازیابی گردد.
در هر صورت باید دانست که هیچ‌گاه ابتلا به یک باج افزار به معنای ناچار شدن از پرداخت باج نیست و همیشه با مراجعه به پلیس می‌توان ضمن حل بدون هزینه مشکل مجرمین را نیز به سزای اعمالشان رساند.
نحوه عملکرد فنی باج افزار‌ها چگونه است؟
باج افزار‌ها با روشهای مختلفی مانند کرم‌ها و ویروس‌ها منتشر می‌شوند و پس از نصب و اجرا شروع به اعمالی برای مسدود ساری دسترسی کاربر اصلی مانند رمزگذاری هارددیسک می‌کنند.
باج افزارهای پیشرفته‌تر معمولا با بهره گیری از کلیدهای عمومی فایل‌ها را رمزگذاری می‌کنند،در این حالت کلید خصوصی لازم برای خارج کردن فایل‌ها از حالت رمز شده فقط در دست طراح باج افزار است.
باج افزار از فرد قربانی می‌خواهد که به حساب طراح خود پول واریز کند، البته لازم به ذکر است بعضی باج افزار‌ها رمزگذاری نمی‌کنند، بلکه از راه‌های دیگری مثل اختصاص پوسته سیستم عامل به خود و یا تغییر رکوردهای مربوط به بوت، استفاده از سیستم را دچار مشکل می‌سازند.
چگونه از گرفتاری به باج افزار پیشگیری کنیم؟
اما پلیس فتا برای گرفتار نشدن به چنین بلایایی راهکارهای زیر را پیشنهاد می دهد:
نخست: چنانکه برای عدم ابتلا به سایر ویروس‌ها نیز توصیه می‌شود از بازکردن ایمیل‌های مشکوک و لینک‌های نا‌شناس جدا پرهیز گردد.
دوم: در مورد خاص باج افزار‌ها استفاده کاربر از نسخه‌های معتبر نرم افزارهای بک آپ یا پشتیبانی قوی
سوم: استفاده از نسخه‌های معتبر آنتی ویروس‌های قوی
چهارم: نصب اصلاحیه‌های امنیتی سیستم عامل
پنج: استفاده از نرم افزار‌ها و سخت افزارهای ضد هرزنامه (Anti-Spam)
این پنج مورد احتمال آسیب دیدن کاربر از باج افزار را به حداقل ممکن کاهش می‌دهد.
