یکی از شاخص‌های توسعه و پیشرفت در هر کشوری، میزان باسوادی است. آموزش علم و به همراه آن یادگیری دانش و تکنولوژی و استفاده از آن برای پیشبرد توسعه، امری لازم و ضروری است.
قبل از انقلاب اسلامی ایران، جمعیت بالای ۶ سال در کشور ۲۷ میلیون نفر بود که ۵۲.۵ درصد افراد کشور بی‌سواد بودند که بیش از ۱۴ میلیون نفر را شامل می‌شد؛ همچنین ۷۰ درصد روستاییان و ۸۳ درصد زنان روستایی از حق سواد بی‌بهره بودند.
آمار باسوادی ۶ سال و بالاتر در سال ۸۵ به ۸۴.۶ درصد و در سال ۹۵ به ۸۷.۶ درصد رسیده است.
بعد از پیروزی انقلاب ۴۸ درصد به جمعیت باسواد کشور اضافه شد وکاهش قدر مطلق بی‌سوادی که ۱۴ میلیون نفر در سال ۵۵ بود به ۸.۸ میلیون نفر در سال ۹۵ رسید.
رییس سابق نهضت سوادآموزی کشور گفت: از سال ۹۴ تا ۹۷ حدود ۳۵۰ مرکز یادگیری محلی در کشور، تجهیز و راه‌اندازی شد.
باقرزاده افزود: سالانه ۴۸ هزار آموزشیار تا سال ۹۰ آموزش دیدند و از سال ۹۰ حدود ۷۰ هزار آموزش دهنده داریم که در حال فعالیت برای بیسوادان و کم سوادان هستند.
وی با بیان اینکه حدود ۸۰۰ هزار نفر از مهاجران تا سال ۹۷ آموزش دیدند و سازمان نهضت سوادآموزی نیز ۶ نشان بین المللی را دریافت کرده افزود: نهضت سوادآموزی یکی از دستاورد‌های نظام ایران است که توانسته فعالیت‌های چشم‌گیری را به ویژه مناطق محروم ارائه کند.
* جایگاه ایران در سوادآموزی در مقایسه با جهان
با توجه به اطلاعات و آمار درج شده در مؤسسه آمار یونسکو، نرخ باسوادی جمعیت گروه سنی ۱۵ ساله و بالاتر در سال ۲۰۱۶ در جهان ۸۲.۲ اعلام شده که ایران با داشتن ۸۶ درصد باسوادی در این گروه سنی ۳.۸ درصد بالاتر از میانگین جهانی قرار دارد. همچنین در گروه سنی ۲۴-۱۵ ساله، ایران با داشتن نرخ باسوادی ۹۷.۴ درصد باسوادی ۶ درصد از میانگین جهانی در این گروه سنی بالاتر قرار گرفته است. علاوه بر این با توجه به اطلاعات اعلام شده از سوی وب‌سایت اطلس جهانی، کشور جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۵ با داشتن نرخ باسوادی ۱۵ ساله و بالاتر با ۸۶ درصد در رتبه ۹۸ جهان قرار دارد.
روند توسعه نرخ باسوادی در کشور از رشد بسیار خوبی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران برخوردار بوده به نحوی که از سال ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۹۵ در گروه سنی ۱۵ ساله و بالاتر با رشد ۴۹.۹ درصدی رشد سواد و در گروه سنی ۲۴-۱۵ سال شاهد ۴۱.۳ رشد در نرخ‌های باسوادی هستیم.
*کاهش فاصله درصد باسوادی بین مناطق شهری و روستایی
به منظور تحقق عدالت آموزشی و کاهش اختلاف سواد بین مناطق شهری و روستایی کشور، با اختصاص حدود ۵۵ درصد از فعالیت‌های سوادآموزی به مناطق روستایی در ۴۰ سال گذشته، موجب شده شاخص سواد در مناطق محروم کشور بهبود پیدا کند به طوری که طبق سرشماری‌های انجام شده، بین سال‌های ۱۳۵۵ لغایت ۱۳۹۵ میزان باسوادی مناطق شهری از ۶۵.۴ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۹۰.۸ درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است. در همین زمان نرخ باسوادی مناطق روستایی از ۳۰.۵ درصد به ۷۸.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد.
به عبارت دیگر میزان افزایش باسوادی در مناطق روستایی با شتاب بیشتری صورت گرفته است و تفاوت درصد باسوادی در بین مناطق شهری و روستایی از ۳۴.۹ درصد سال ۱۳۵۵ به حدود ۱۲.۳ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است.
رئیس سابق سازمان نهضت سوادآموزی درباره آخرین وضعیت سوادآموزی در کشور گفت: درصد باسوادی ۴۹ـ۱۰ سال در کشور ۹۵.۷ است مثلا استان مازندران ۹۸.۴ درصد، قزوین ۹۸ درصد و تهران ۹۷.۸ باسوادی دارند.
علی باقرزاده افزود: بر اساس آمار ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بی سواد ۱۰ تا ۴۹ در کشور وجود دارد که از این جمعیت ۴۰۰ هزار نفر از اتباع خارجی هستند، ۳۰۰ هزار نفر بر اساس اعلام مراجع مربوطه، آموزش ناپذیر هستند و در نهایت یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر می‌ماند که ما یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر آن‌ها را شناسایی کردیم که تحت پوشش هستند.
*باسوادی در مازندران از مرز ۹۹ درصد گذشت
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش مازندران گفت: هم اکنون بیش از ۹۹ درصد از جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال استان بر اساس تعاریف استاندارد، با سواد هستند که این رقم بیشتر از میانگین کشوری است.
داوود تقی نیا افزود: در حالی که بر اساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ تعداد ۴۹ هزار نفر از جمعیت ۱۰ تا ۴۹ ساله مازندرانی بی سواد بودند، این رقم هم اکنون به حدود ۳۰ هزار نفر کاهش یافته است.
به گفته وی در سال تحصیلی جاری حدود پنج هزار و ۲۰۰ نفر در سنین ۱۰ تا ۴۹ سالگی تحت پوشش سوادآموزی در حال یادگیری و تحصیل هستند.
بر اساس مقررات موجود، افراد بی سواد دارای بیش از ۱۰ سال سن، امکان تحصیل در مدارس عادی را ندارند و به همین دلیل هم در دوره‌های سوادآموزی شرکت می‌کنند. این دوره بر افراد ۱۰ تا ۴۹ سال تمرکز دارد. افرادی که در دوره سواد آموزی شرکت کرده و باسواد می‌شوند، مدرک معادل سوم ابتدایی به آن‌ها داده می‌شود.
این مسئول مهم‌ترین علت بی‌سوادی در استان را حاشیه نشینی، شرایط اقتصادی و اجتماعی خانواده و زندگی در مناطق دور افتاده از فضای آموزشی دانست.
استان مازندران دارای حدود سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت است که از این تعداد ۵۵ درصد در مناطق شهری و ۴۵ درصد در مناطق روستایی زندگی می‌کنند.
در سال تحصیلی جاری حدود ۵۴۳ هزار دانش آموز در مازندران، در چهار هزار و ۴۸۰ مدرسه تحصیل می‌کنند و پوشش تحصیلی استان نیز حدود ۹۹ درصد است.
* تحصیل ۱۵۰ هزار دانشجو در مازندران
در حال حاضر حدود ۱۵۰ هزار دانشجو در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی استان مازندران مشغول تحصیل هستند و این مراکز دارای ۵,۸۷۸ استاد و عضو هیات علمی می‌باشند.
در استان مازندران حدود ۱۱۰ مرکز علمی و دانشگاهی وجود دارد. این دانشگاه‌ها شامل ۱۰ واحد دانشگاهی و موسسات علمی و تحقیقاتی دولتی، ۲ دانشگاه علوم پزشکی، ۱۷ واحد دانشگاه پیام نور، ۱۴ واحد دانشگاه آزاد اسلامی، ۳۲ واحد دانشگاه و موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی و ۳۵ مرکز علمی – کاربردی هستند.
رئیس دانشگاه مازندران از تحصیل حدود ۱۵۰ هزار دانشجو در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی استان خبر داد.
کوروش نوذری گفت: از این تعداد، حدود ۲۳ هزار دانشجو در دانشگاه‌های دولتی مشغول تحصیل هستند و سهم دانشگاه‌های دولتی استان در آموزش عالی حدود ۱۵ درصد است.
وی با اعلام این که ۴۳ هزار دانشجو در ۱۴ واحد دانشگاه‌های آزاد مازندران؛ ۱۴ هزار دانشجو در ۱۷ واحد دانشگاه‌های پیام نور مازندران مشغول تحصیل هستند، افزود: دانشگاه علمی کاربردی هم حدود ۲۰ هزار دانشجو دارد.
نوذری بیشترین سهم آموزش عالی در مازندران پس از دانشگاه آزاد را مربوط به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی دانست و تعداد دانشجویان این مجموعه در استان حدود ۴۱ هزار دانشجو است.
* سهم ۶ درصدی مازندران در تولید علم
دانشگاه‌های استان مازندران صاحب امتیاز ۴۷ ژورنال تخصصی علمی هستند و تاکنون ۱۷۹ شماره منتشر کرده اند. استان مازندران میزبان ۱۱۸ همایش علمی تخصصی و ۴ سخنرانی علمی بوده است. پژوهشگران دانشگاه‌ها و مراکز علمی استان مازندران, ۷۷۴۷۳ مقاله علمی شامل ۴۲۴۰ مقاله ژورنالی و ۴۶۳۲۸ مقاله در همایش‌های علمی داخلی و ۴۲۴۰ مقاله بین المللی منتشر نموده اند.
رییس دانشگاه مازندران با اشاره به ظرفیت بالای مازندران در جذب دانشجو و تولید ۶ درصد علم کشور گفت: ۲هزار و ۵۰۰ دانشجوی نخبه و یک هزار عضو هیات علمی که در مسیر دانش گام‌های بلندتری برداشته‌اند، در مازندران شناسایی شده اند.
نوذری با بیان اینکه علوم پایه مازندران در جایگاه شاخص قرار دارد، افزود: علوم پایه گنجینه‌ای است که نباید به فراموشی سپرده شود.
وی افزود: آموزش عالی باید شالوده توسعه اقتصادی استان باشد و نمی‌توان بدون دانشگری به توسعه و پیشرفت رسید و انتظار است دانشگاه‌ها بازیگر اصلی توسعه استان قرار گیرند.
نوذری با بیان اینکه اگر آمایش در مازندران اتفاق افتد چابکی خاصی برای توسعه استان فراهم می‌شود، گفت: اقتصاد دانش‌بنیان، اقتصاد گردشگری، بازنمایی فرهنگ کهن ایران اسلامی و توجه به محیط زیست از اقدامات مورد توجه دانشگاه است.
منبع: خبرگزاری صداوسیما