به گزارش تابناک تهران، الهام فخاری روز سه شنبه در یکصد و هشتادمین جلسه علنی شورای شهر تهران در نطقی با تاکید بر اینکه سرانه‌های فرهنگی همچون سرانه‌ی مطالعه به رازهای مگو تبدیل شده‌اند، گفت: امید که شهرداری تهران به این وظیفه‌ی زیربنایی در تامین فضاهای عمومی فرهنگی به خصوص کتابخانه‌های عمومی اهتمام بورزد و با سیاست گذاری و اقدام و نظارت درست و دقیق فضای همگانی و متعلق به مردم را برای مردم شاداب نگهدارد.
وی با بیان اینکه چهار دهه است آزمون و خطا ادامه دارد، توضیح داد: آمارهای متناقضی از میزان دسترسی به کتابخانه‌های عمومی و کتابفروشی در کلان‌شهر تهران منتشر می‌شود.
فخاری ادامه داد: کلونی های فرهنگی برای بخش اعظمی از شهروندان با راه پیمودنی طولانی قابل دسترس است و در عین‌حال تامین فضاهای فرهنگی برای گروه‌های سنی مختلف- کودکان و نوجوانان از همه مهم‌تر گروه های اجتماعی از جمله توان‌یابان و شهروندان با نیازهای ویژه فراموش شده است.
به گفته وی، بسیاری از محله‌های تهران هنوز و همچنان در آرزوی داشتن یک باب کتابفروشی و کتابخانه‌ی عمومی باقی مانده‌اند.
فخاری افزود: فضاهای فرهنگی عمومی اگر در مناطق پایین‌دست هم هستند ، بی‌رمق و خالی از شورند و رغبتی برای ساکنان و همسایگان کتابخانه‌های عمومی ایجاد نشده است تا به کتابخانه سری بزنند و کتابی به امانت به خانه ببرند.
این عضو شورا با بیان اینکه مراکز خرید مناطق برخوردارتر با کتابفروشی‌های چندصدمتری(برای استفاده از معافیت مالیاتی سازندگان) چنان صدرنشین خبرها و آمارها می‌شوند که اجازه نمی‌دهند این فقدان‌های اساسی جایی برای مطرح شدن و آسیب‌شناسی داشته باشند.
وی افزود: بودجه‌ی عمومی هنگفتی صرف ساخت باغ کتاب تهران شده است که اگر این مبلغ به شکل عادلانه در کتابخانه برای مناطق ۲۲ گانه‌ی تهران هزینه می‌شد زیرساخت‌های فرهنگی جان می‌گرفتند و می‌شد شاهد تحولی در این زمینه بود.
وی ادامه داد: توزیع ناعادلانه‌ی امکانات فرهنگی در گستره‌ی تهران بحث تازه‌ای نیست و در یک سال اخیر ۱۰ کتابفروشی محلی تعطیل شده‌اند.
این عضو شورا گفت: در زمانه‌ای که قدرت خرید بیش از نیمی از جامعه به حداقل رسیده است این امکانات عمومی فرهنگی است که می‌توانند زمینه‌ساز عدالت شهری باشند.
به گفته فخاری، دسترسی و میزان مراجعه به کتابخانه‌های عمومی همچنان یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های رشد و توسعه در جوامع وضعیت است و حق بر شهر است که متاسفانه هرگز در راس برنامه‌های اجرایی جایی نداشته‌اند.
وی افزود: یکی از وظایف اصلی شهرداری توسعه‌ی زیرساخت‌های فرهنگی است و توسعه‌ی کتاب و کتابخوانی و فراهم کردن کتابخانه‌های عمومی یکی از بازوهای اصلی و کارآمد در این حوزه است.فخاری تصریح کرد: براساس آخرین پیمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر ایرانی در طول هفته یک ساعت و سی دقیقه (۱۳ دقیقه در روز) به مطالعه می‌پردازد و در اینجاست که کتابخانه‌های عمومی می‌توانند نقش به سزایی را ایفا کنند و با برنامه‌ریزی‌های دقیق و تجهیز این فضاهای عمومی مراجعه به کتابخانه‌ها را بالا ببرند و به شکل مشخص سرانه‌ی مطالعه را با تحمیل کمترین هزینه به سبد خانوار دگرگون کنند.
وی تاکید کرد: در این وضعیت اهمیت کتابخانه‌های عمومی به عنوان فضاهایی که قرار است بخشی از حق شهر را برای شهروندان تامین کنند بسیار پررنگ‌تر می‌شود.
فخاری ادامه داد: حضور خاموش و بی‌رمق کتابخانه‌های عمومی تنها کالبدی است از واقعیت و توجه نکردن به این مهم در بلند مدت تاثیرات ویران‌گری خواهد داشت.
وی افزود: در هر جایی که کتابخانه ها فعال عمل کرده اند، جرم و جرایم نیز آمار کمتری را از خود بروز داده است؛ برای نمونه می‌توانیم به حاصل کار سازمان‌های مردم‌نهاد در حاشیه‌ی شهرهای جرم‌خیزی همچون ژوهانسبورگ نگاهی بیندازیم.
این عضو شورا گفت: اهمیت رفتارهای فرهنگی شهر تهران هنوز جدی گرفته نشده و سرانه‌ی امانت گرفتن کتاب و مراجعه و عضویت در کتابخانه همان سازوکاری است که اگر فرهنگ‌سازی شود رفتار فرهنگی مردم پایتخت را دگرگون کرده و هزینه‌ای به سبد خانوار نیز در تامین این کالای فرهنگی و البته اساسی تحمیل نمی شود.
فخاری با بیان اینکه متاسفانه آمارهای روشنی از شکل هزینه‌کرد و خروجی نهایی در دسترس نیست، خطاب به جمع پرسید: آیا کتاب‌های موجود در این کتابخانه‌ها همان‌هایی هستند که شهروند و خانواده‌ی ایرانی لزوم خواندنش را احساس می‌کند و قدرت خرید آن را ندارد؟ آیا اگر این کتاب‌ها در کتابخانه‌های عمومی در دسترس باشند و خبررسانی دقیقی انجام شود باز هم کتابخانه‌های عمومی شهر تهران تا این اندازه سوت و کور خواهند بود؟
وی با بیان اینکه در ۲ سال اخیر برای حمایت از کتابخانه‌های عمومی شهر تهران برنامه‌ی چشم‌گیری پیاده نشده است. تعداد بازدیدکنندگان و مراجعان هم همچنان ناامید کننده است و یکی از آخرین پیمایش‌ها مربوط به سال ۸۸ است.
فخاری گفت: در سال ۹۸ تنها رقم ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ هزار ریال برای حمایت از کتابخانه‌های عمومی شهر تهران تصویب و از بودجه‌ی مصوب پرداخت شده است که این بودجه‌ی اندک برای شهری به وسعت تهران هم با ابهام‌های زیادی روبرو است و از شوی دیگر سازوکارها مشخص نیستند و نهادهای دست‌اندرکار وظیفه‌ای برای ارائه‌ی گزارش‌های روشن و دقیق از چگونگی هزینه‌کرد منتشر نمی‌کنند.
فخاری در بخش دیگری از سخنانش افزود: لازم است که شیوه‌های مصرف این بودجه و همچنین سازوکارهای حاکم برای حمایت به شکل دقیق منتشر شوند.
وی ادامه داد: پیش‌تر بارها از سوی نهادهای مرتبط مطرح شد که قرار است تمام سراهای محله‌ها در مناطق ۲۲گانه مجهز به کتابخانه‌ی عمومی شوند؛ امری که به سیاق بسیاری دیگر ابتر ماند. به گفته فخاری، تنها در سال ۹۸ رقم ۱۶.۹۵۰.۰۰۰ هزار ریال برای توسعه و تجهیز کتابخانه‌ها در نظر گرفته شده اما دقیقا تعریف تجهیز چیست؟ لازم است نظارت دقیقی برای شیوه‌های تجهیز و توسعه وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: آیا خروجی بودجه‌ی ۶۰.۰۰۰.۰۰۰ هزار ریالی که در سال ۹۷ به حمایت از کتابخانه‌های عمومی شهر تهران شده بررسی شده است؟ عملکرد و میزان مراجعه چطور؟ گامی در جهت ایجاد میل و رغبت شهروندان برای استفاده از این حق مسلم شهروندی‌شان برداشته شده است؟
این عضو شورا افزود: در این میان به‌کار گیری سازوکارهای جدید و فناوری‌های نوین برای مخاطب‌یابی و ایجاد همکاری‌های اجتماعی و گروه های کتابخوانی محلی در سیاست‌گذاری‌ها دیده نشده است.
الهام فخاری گفت: حالا اگر در هنگامه‌ی روز سری به کتابخانه‌های عمومی بزنید خواهید دید که بخش اعظمی از مراجعان نوجوانانی هستند که به امید آمادگی کنکور و تنها برای استفاده از قرائت‌خانه به کتابخانه‌ی عمومی سر می‌زنند که البته باز هم شکرش باقی است. وی ادامه داد: بسیاری از کارشناسان معتقدند عنوان‌ها و منابعی که برای تامین کتاب‌ها در کتابخانه‌های عمومی انتخاب می‌شوند از فیلترهای درستی عبور نکرده‌اند و عموما براساس سلیقه و مناسبات حاکم انتخاب می‌شوند وهمین باور به جامعه هم انتقال پیدا کرده است و همان گروه کم شمار کتاب‌خوان هم ترجیح می‌دهند به کتابخانه‌های عمومی مراجعه نکنند؛ چرا که امیدی برای یافتن کتاب‌های روز و قابل بحث در این قفسه‌های عمومی ندارند.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورا با بیان اینکه بارها شنیده‌ایم کتاب‌هایی در این طرح تجهیز خریداری و به کتابخانه‌ها می‌آیند که حتی استانداردها هم در آنها رعایت نشده و در بازار کتاب و ویترین کتابفروشی‌ها جایی نداشته اند افزود: آیا در ۱۰ سال گذشته نهادهای مرتبط پژوهش دقیق و موثری انجام داده‌اند که نشان دهد تا چه اندازه استانداردهای کتابخانه‌های عمومی در این فضاها رعایت شده است؛ در سال ۹۸ تقریبا ۱۵۹.۵۰۰.۰۰۰ هزار ریال برای تعمیر و تجهیز قرائت‌خانه‌ها و کتابخانه‌ها در نظر گرفته شده است.
وی خواستار شد: گزارشی از شیوه‌های صرف این بودجه؛ سازوکارهای انتخاب کتاب؛ میزان به روزرسانی و برنامه‌های ترویجی و تبلیغی در دسترس نیست. بیش از یکصد کتابخانه سازمان فرهنگی هنری وجود دارد که سرمایه گذاری و زیر ساخت فرهنگی ارزشمندی است ولی به روز رسانی نشده است.
فخاری ابراز امیدواری کرد که شهرداری تهران به این وظیفه‌ی زیربنایی در تامین فضاهای عمومی فرهنگی به خصوص کتابخانه‌های عمومی اهتمام بورزد و با سیاست گذاری و اقدام و نظارت درست و دقیق فضای همگانی و متعلق به مردم را برای مردم شاداب نگهداریم.
طبق استاندارد جهانی به ازای هر ۱۰۰ نفر باید هشت متر مربع فضای کتابخانه ای در شهرها باشد اما به گفته فخاری در ایران این میزان برای هر ۱۰۰ نفر تنها مساحتی کمتر از پنج متر مربع است.
تنها در منطقه‌ی ۱۷ تهران با جمعیتی بیش از ۳۴۸ هزار نفر فقط دو کتابخانه‌های عمومی وجود دارد و کتابفروشی هم ندارد.
بهای کتاب به دلیل افزایش افسارگسیخته‌ی قیمت کاغذ در ۲ سال اخیر بیش از سه برابر افزایش یافته و در سبد خانوار ایرانی هرگز سهم خرید فرهنگی و کتاب از ۳ درصد بیشتر نشده که البته در مناطق حاشیه‌ای شهرها این رقم زیر یک درصد است.
