سعید تشکری با بیان اینکه دوست دارد راوی وفاداری برای مکتب ادبی خراسان باقی بماند از آرزوهایش در نویسندگی سخن گفت.
کد خبر: ۷۹۵۱۶۳
تاریخ انتشار: ۱۶ آبان ۱۳۹۸ - ۱۹:۰۴ 07 November 2019

تابناک رضوی: رمان «سیمیا» دومین مجلد از رمان تحسین شده «ولادت» اثر سعید تشکری است. نویسنده ای خراسانی که البته همتراز نویسندگی در نقد و نمایشنامه نویسی و کارگردانی تئاتر نیز صاحب سبک است. تشکری آثار بسیاری درباره تاریخ زیست فرهنگی و معنوی در مشهد و نیز امام رضا(ع) خلق کرده است که یکی از جذاب ترین آنها ولادت به شمار می رود. یکی از هنرهای او در رمان ساختن شخصیت ها و افرادی در حاشیه قصه برای جلوه دادن به موقعیت دراماتیک آن است. به بعارت دیگر او داستانی در حاشیه یک واقعیت تاریخی خلق و در قصه خود می پروراند به شکلی که هیچ خدشه ای به اصل داستان وارد نشود. 

 

تشکری در سیمیا روایتی است در حاشیه هجرت امام هشتم از مدینه به مرو و شهادت ایشان در این شهر. قهرمان این رمان که از داستان قبل به این رمان پا می گذارند لیلا و هاتف و فرزند آنهاست که به دنبال حقیقت ماجرای هجرت امام و پذیرش ولایتعهدی شهادت امام رضا و نیز قصاص قاتل امام جواد(ع) هستند. 

 

به مناسبت انتشار این رمان با سعید تشکری گفتگویی انجام دادیم که در ادامه می خوانیم: 

 

آقا تشکری سیمیا و ولادت بیش از هر چیز وامدار قصه های نابی هستند، قصه هایی که می شود در کارهای شما کم و بیش به صورت بکر و ناشنیده پیدایشان کرد. پس بگذارید از اینجا شروع کنیم که شما چطور در دل تاریخ دنبال روایت و قصه می گردید؟ چه چیزی در آن ها باید باشد که شما را به خود جلب کند؟ 

 

بیاییم و سوال را بهتر مطرح کنیم و درباره اش حرف بزنیم. حرف هایی که برای مخاطبی که این مطلب را می خواند مفید باشد. می گویید «در دل تاریخ»، اول بیاییم تاریخ را برای خودمان تعریف کنیم. آیا تاریخ آن چیزی است که تاریخ نویسان نوشته اند یا تاریخ مشاهداتی است که قهرمانان به شکلی راوی اش بودند و این راوی ها آن را تبدیل به قصه کردند؛ به عنوان مثال حدیث سلسله الذهب، در نیشابور توسط حضرت رضا(ع) نقل می شود. تعدادی انسان بسیار بزرگ و اندیشمند هم در آنجا گِرد هم آمدند و این حدیث را نوشتند. آیا تاثیری که این حدیث بر متکلمین می گذارد همان میزان است که بر مردم عادی دارد؟! در همان ایام حضور حضرت رضا(ع) در نیشابور، قصه درخت بادامِ بی بی شطیطه شکل می گیرد که افراد بسیار اندکی که آن هم با خانه بی بی در ارتباط بودند نقل کرده اند. قدمگاه محل توافق مورخین نیست، محل قرار مردم است. از همین نقطه سوال ایجاد می شود: آیا این موارد تاریخ هستند؟ قطعا تاریخ مستند نیستند و قصه های دوران محسوب می شوند. قصه هایی که در دوران های متفاوت اتفاق می افتند و برای من که نویسنده ام، کشف به وجود می آورند. پس من در حقیقت قصه ها را تبدیل به روایت داستانی می کنم. رمان، ساحتی دارد که در آن ساحت، قهرمان ها باید عقلانی حرکت کنند یا عاطفی. 

 

پس شما ماهیت تعاریف از داستان نویسی تاریخی را به شکلی تازه و انحصاری برای خودتان تعریف می کنید 

 

گروهی از نویسندگان هستند که داستان های تاریخی می نویسند که من جز آن ها نیستم. من قصه، یعنی داستانِ مردمی را می نویسم که در یک دوران تاریخی زندگی می کردند که ممکن است این دوران تاریخی، شباهت زیادی با دوران کنونی مخاطبم داشته باشد. پس از چاپ رمان «ولادت»، یک دانشجوی رشته پزشکی، نامه ای به نیستان نوشته بود و گفته بود، من فردا «تاریخ اسلام» امتحان دارم این کتاب را تا صبح خوانده ام و احساس کردم تمام بنیان های فکری ام تغییر کرده است. رمان می تواند چنین تاثیری بر مخاطب خود بگذارد. در حقیقت نکته ای که من را جلب می کند، داشتن قهرمانی متفاوت است که به دوران من هم شباهت داشته باشد و در دوران من هم بتواند زندگی کند. 

 

پس بگذارید درباره این صحبت کنیم چطور یک قصه برای شما مایه مبدل شدن به رمان را پیدا می کند و یک قصه دیگر نه. این هنر نویسنده رمان است یا هنر درون مایه خود قصه است؟ 

 

اگرچه پژوهش یکی از لوازم و وظایف اصلی نویسنده رمان است، اما رمان نویس، پژوهشگر نیست و تنها رمان نویس است؛ یعنی پژوهش ها با دید رمان خوانده می شوند و بر مقیاس های تطبیقی قرار می گیرند به عنوان مثال تطبیق می شود که چند درصد مردم زمانه من، نیازمند خواندن این بخش از گمشده ای هستند که تا اکنون نشنیده اند. رمان نویس بر نشنیده ها تکیه می کند و آن چیزی را که می خواند قبل و بعد می گذارد و آن واقعه را دراماتیک می کند. قبل آن اتفاق بزرگ، شخصیت اصلی چه می کرده است و بعد چه خواهد کرد.

 

در سیمیا با حجم بالایی از تخیل روایی در دل داستان روبه رو هستیم. حتی می شود گفت این رمان نوعی روایت اسطوره ای را نیز در دل خود دارد. روایت داستانی بر حاشیه یک اتفاق دینی همواره حساسیت های خود را داشته است. از استناد تاریخی گرفته تا میزان ورود در تخیل. در این میان اسطوره چطور باید با این داستان پیوند زده شود؟ 

 

تعریف اسطوره چندین مرتبه توسط آدم های متفاوت در خود ایران تا غرب مانند، جوزف کمپل مطرح شده است. ما اگر بخواهیم از تراکم همه مباحث اسطوره ای به یک تعریف ساده برسیم، اسطوره را برای رمان اینگونه تعریف می کنیم: دست مایه ای که بتواند یک، بر گذشته خود اصرار کند و دو، نوآفرین بشود؛ یعنی هر زمان که اسطوره متولد می شود از دل آن، کهن الگو کارکردهای متفاوت خودش را ارائه می دهد. 

 

حالا به این سوال می رسیم که حساسیت هایمان در رابطه با اسطوره های دینی چیست؟ بیاییم به این سوال یک پاسخ شفاف بدهیم. آیا حساسیت ما این است که در حوزه رمان دینی طوری حرف بزنیم که مخاطبین دیندار ما با پیش آگاهی هایی که دارند، دچار گم گشتگی نشوند؛ یعنی اعتماد کنند. درست تر این است که به رمان نویس دینی اعتماد کنند. این اعتماد ناشی از این است که خلوص نویسنده با خلوص مخاطب یکی باشد و رفتار فرصت طلبانه و خودخواهانه از نویسنده به قصد استفاده از واقعه ی اقتباسی برای ارائه ی چیزی متفاوت تر از آن اقتباس سر نزند. در این نقطه رمان نویس دینی خیلی متفاوت می شود با رمان نویسی اقتباسی که در حوزه های دیگر هنری انجام می گیرد. 

 

مهم این است که میان نگاه خواننده و نویسنده و پژوهشگران، تطابق، نه تفاهم وجود داشته باشد. از این نقطه، حساسیت ها با یک نوع نگاه عاطفی جایش را عوض می کند البته با حفظ هویت برابر. حالا دستمایه های رمان نویس، تکنیک است. تکنیکال بودن؛ یعنی جامه نو بر تن واقعه می کند و آن را به یک اثر متمایز شده از ذیل آن روایت هایی که قبلا خوانده شده تبدیل می کند. 

 

من در یادداشت ها و نقدها خوانده ام که سیمیا را نمونه ای از ادبیات داستانی نیایشی خوانده اید، درباره این تعبیر تازه و یا بهتر است بگویم کمتر شنیده شده برای ما صحبت کنید. 

 

در طول مدتی که رمان می نویسم، با اصطلاح عجیبی روبه رو شدم که من را به نوعی از ادبیات آئینی و شاید از پیشگامان ادبیات آئینی متعلق می دانستند، شاید هم مثلا جز اولین کسانی که رمان آئینی را دنبال کرده است. با تمام احترامی که به مخاطبانم می گذارم باید بگویم، بزرگانی چون آقای سید مهدی شجاعی، آقای علی موذنی و خیلی از افراد دیگر زودتر از من این قله را فتح کردند و صاحب نام هستند و معلمین بزرگواری در این حوزه محسوب می شوند. 

 

به نظر می رسد از همان ابتدا که رمان هایم منتشر شد باید نکته ای را می گفتم، ولی منتظر ماندم چند اثرم منتشر شود و سپس تفاوت عمیق بین ادبیات آئینی و ادبیات نیایشی را مطرح کنم. معتقد هستم که برخی از دوستان هم که در حوزه ادبیات آئینی قلم می زنند، در این گروه نمی گنجند و ادبیات نیایشی خلق می کنند.به عنوان نمونه آقای سید مهدی شجاعی در حوزه ادبیات نیایشی قرار دارد نه در ادبیات آئینی. 

 

در تفاوت ادبیات آئینی با ادبیات نیایشی هم باید بگویم: ادبیات آئینی توسط اشخاصی خلق می شود که در زنده سازی قصه های آئینی نقش دارند؛ یعنی بیشتر یک نوع نمایش آئینی خلق می کنند. نمایش، نه به صورت صحنه ای، نوعی رفتار آئینی به وجود می آورند. اگر فردی در ارتباط با حضرت علی بن موسی الرضا(ع) و حضرت امام حسین(ع) در ایامی مشخص از سال آثاری تولید می کند، این آثار آئینی هستند نه نیایشی.ادبیات نیایشی، ادبیات تقویمی نیست. ادبیاتی است که در میدان فکر نویسنده و خلوص و خلوت نویسنده تبدیل به اجرا و نوعی متابولیسم رفتاری می شود، مانند خون است، خونی که در تمام مدت سال در حوزه هر کاری که نویسنده انجام دهد جریان دارد. نویسنده نیایشی، در طول سال در حوزه ادبیات، خداوند را در مقابل خود می بیند و رفتاری که از خود بروز می دهدخارج از اثرش وجود ندارد. نمی شود در محلی رفتار سیاسی و در محلی دیگر، رفتار نیایشی داشت. ادبیات، لباس نیست که با شاخص های روز و روزگار رنگ خودش را تغییر دهد و مُدپذیر باشد. ادبیات، از جنس تفکر است. اگر تفکر محصول نیایش باشد، اثر نیز اثری نیایشی خواهد بود، اثر آئینی متعلق به سده هاست ولی ادبیات نیایشی برای روز و برای روزگار خودمان است. 

 

انتخاب بخش ها و روایت های کوتاه برای هر بخش از سناریویی که خوانش آن را یک نفس ممکن می سازد نیز حاصل همین ایده است؟ 

 

من دقیقا در نگارش رمان اعتقاد راسخ دارم که هر فصل، یک سکانس است. حالا یک فصل ممکن است پلان سکانس یا یک فصل، سکانس باشد. یک فصل از رمان را آنقدر اندازه می نویسم که مخاطب با کاتِ من کات دهد و آن را کاملا درک کند. گذشتن مخاطب از یک فصل برای زیاده گویی ها باعث می شود بسیاری از رفتارهای دراماتیک و رفتارهای لازم را از دست بدهد. 

 

آقای تشکری شما در نویسندگی به طور معمول سبک یکدستی را دنبال نکرده اید؟ در داستان تاریخی به شکلی و در داستان دینی به شکل دیگر و در نهایت نیز در داستان های امروزی تان شیوه دیگری برای زبان و روایت انتخاب می کنید. این انتخاب های مختلف، زاده سوژه هستند یا بسته به روحیات شما خلق شده اند؟ 

 

سوال خوبی است. فکر می کنم هنرمندهای میان رشته ای، هنرمندانی که نویسنده، کارگردان و منتقد هستند یک ویژگی منحصربه فرد دارند که آن ها را از نویسندگان صرف و البته قابل احترام جدا می کند؛ این افراد بیشتر از اینکه نویسنده باشند، اجراگر هستند و اثر خود را به واسطه ی کلمات اجرا می کنند. من سینمای روز دنیا را دنبال می کنم، تئاتر روز دنیا را دنبال می کنم، ادبیات را به ویژه بیشتر دنبال می کنم و نقد ادبی را بیشتر از این ها دنبال می کنم؛ و فلسفه هنر قطعا برایم اهمیّت دارد. من به شهری که برای سفر می روم، اولین چیزی که توجهم را جلب می کند معماری اش است. معماری واقعی آن شهر؛ مثلا در سفری که به شیراز رفتم شاید دو هزار عکس گرفتم و از شیرازی ها می پرسیدم: محله قوام الدین شیرازی را می شناسید؟ و همه می گفتند: نه. در حالی که در مقابل مقبره سعدی، خیابانی به نام قوام الدین شیرازی وجود دارد و افراد در این خیابان، اقوام و نواده های قوام الدین شیرازی بودند. 

 

نویسنده ، دیدن این معماری ها در نوشته اش تاثیر می گذارد و برای من رمان «مشاق» می شود. در رمان مشاق، مخاطب معماری را ملموس می بیند. نویسندگانی همچون من، کوشش می کنند میزانسن را در اثر هنری خود به وجود آورند، یا میزان اِسپیس را که اصطلاح درست تری است در رمان خود به ظهور برسانند. نویسندگی چند رشته ای برای مخاطب فرصتی ایجاد کرده است که جامپ کات بدهد و در حقیقت فید تصویر و فید فصل را بر این مبنا بگذارد که شما به آن فکر کنید. 

 

از طرف دیگر من فکر می کنم آثار نویسنده در فستیوال شرکت می کنند. هر نویسنده باید برای مخاطبین متفاوت اثر داشته باشد. مخاطبین متفاوت یعنی آدم هایی که علاقه ای ندارند رمان حجیم بخوانند آن ها نیز باید رمان اسپرت و نازک از همین نویسنده بخوانند. بر عکس این موضوع نیز وجود دارد. 

 

به نظرم زبان در آثارم تغییر نکرده و لحن تغییر کرده است. من کماکان به زبان خراسانی می نویسم، کماکان زبانم زبان پاکیزه خراسان است. تلاشم این است که به مکتب خراسان وفادار باشم. به واقع حکمتی را که از خراسان و حضرت رضا(ع) گرفتم، تبدیل به ادبیات کنم. همه رمان ها در یک لوکیشن بزرگ شهری اتفاق می افتند که عمر دو هزار ساله دارد. کسی که می تواند معماری عظیم کلمه را مثل فردوسی بسازد، مگر می تواند در نظام شهری، شهر توس تاثیر نداشته باشد. مشکلمان این است که این ها را از همدیگر جدا می دانیم و فکر می کنیم عهد قدیم، یعنی اینکه همه چیز ویرانه بوده است. 

 

کمی به امروز برگردیم و نوشتن از دین و داستان دینی. به روشنی واضح است که داستان نویسی با تم مذهبی این روزها در میان بسیاری حکم نوعی معامله گری پیدا کرده است. بیشتر و مهم تر از تم و زبان و درون مایه گویی چه نوشتن برای کسب سود اقتصادی سکه رایج بازار شده است. شما چه برداشتی نسبت به این مسئله دارید؟ کار کردن در این فضا برای شما چطور رقم می خورد؟ 

 

هنرمندان و نویسندگانی که با تقویم و سالنامه، اثر تولید می کنند، همین مشکل را دارند، اثری می نویسند و می گویند آن را نگه داریم تا در ایّام خاصی منتشرش کنیم. این دقیقا برای کسب سود اقتصادی است یا به هر دلیلی دیگری؛ ولی من آدمی هستم که در اولین رمانم «بار باران» گفتم: یک خادم کاتب حضرت رضا(ع) هستم و به حرف خودم هم وفا دارم تا در هر اثرم مقلد همین فکر باشم. معتقدم در جهان کنونی، همان مقدار که کاپیتالیسم به یک رفتار ناهنجار اما مصطلح جامعه تبدیل شده،نویسندگان نیایشگر و دینگرا هم باید در برابر آن خردمند شوند. اگر در دوره ای ما در برابر مارکسیسم قَد علم کردیم و ادبیاتی را مانع شدیم که ضدخدا بود، امروز رفتارمان در مورد کاپیتالیسم به این شکل نیست. هر چقدر در شعارهایمان به نبرد لیبرالیسم فرهنگی می رویم، در پَستوهای خودمان کاملا لیبرالیته فکر می کنیم. اگر به جنگ سکولاریته می رویم، در پستوهای فکری خودمان کاملا سکولاریته فکر می کنیم. علت این رفتارمان همین است که تبیینی علیه کاپیتالیسم نداریم؛ یعنی راهبرد نداریم. همه تلاشم این است که سعید تشکری در این راهبرد شرکت کند و خودش نمونه خودش بشود. هیچ اشکالی هم ندارد و ابایی ندارم از گفتن این حرف که آثار من وابسته به یک جریان فکری است که خودم به شدت آن را دوستش دارم و اعتقاد دارم و بر اساس آن روش، زندگی می کنم. 

 

به عنوان یک نویسنده غیر مرکز نشین رابطه خود را با دنیای خارج چطوری تعریف می کنید؟ تعبیری نظیر اینکه نویسندگان غیر تهرانی و غیر آپارتمانیدر فضای ادبیات ایران سخت دیده می شود را می پذیرید؟ به ویژه اگر داستان نویسانی باشند که به جای صحبت از امروز مخاطب به سراغ درون او از دل تاریخ و یا باورهای معنوی و دینی بروند. 

 

به نظرم می رسد که ما به دورانی رسیدیم که باید درباره همه آن چیزهایی که اصطلاحا اذیتمان می کند با شفافیت صحبت کنیم. یک روز نویسنده روستایی به شهرستان می آید و بعددر مرکز استان و بعد می رود در مرکز کشور و بعد می رود و مهاجرت می کند. اگر از این روش پیروی کنیم، قطعا من در این روش نمی گنجم. 

 

مکتب های داستان نویسی در همه جای دنیا بیشتر در محل اقلیم نویسنده تعریف می شود نه در محل زندگی نویسنده؛ یعنی اقلیم سکونت با اقلیم زیست متفاوت است. شما ممکن است نویسندگانی پیدا کنید که فرانسوی هستند؛ ولی تولید آثارشان کاملا در کشوری دیگر می گذرد. آیا می توانیم بگوییم که این مهاجرت به او کمک کرده است؟ نه. به نظرم می رسد که ما چاله های فراری داریم که آن ها را هیچ وقت پُر نکردیم. چاله این است که در شهر مشهد پنج میلیون جمعیت زندگی می کند. چاله این است که در شهر مشهد در سال سه میلیون زائر می آید و در حال رفت و آمد هستند، چاله این است که ناشر مشهدی بنیه اش هزارجلد است. تعداد ناشرانی که در شهر مشهد زندگی می کنند و لذت می برند از اینکه آثاری غیرمشهدی چاپ می کنند نشان دهنده این موقعیت فرهنگی است! همچنان که بسیاری از نویسندگانی که آثارشان در تهران چاپ می شود متعلق به شهر تهران نیستند؛ ولی بعضی ها خیلی دوست دارند که متولد تهران باشند و نیستند. این بزرگ ترین مشکل ماست. خیلی افراد دوست دارند که برندهای تهرانی آثارشان را چاپ کند، به واقع فکر می کنند در جایگاه بالاتری قرار می گیرند.چند نویسنده نامی در ادبیات ایران گواه این حرف من هستند که وقتی مهاجرت کردند و از ایران رفتند دیگر وجود خارجی ندارند و بسیاری از نویسندگان مثلا درجه دو و سه خیلی تلاش می کنند که آثارشان را آن طرف مرزها، ترجمه کنند. تمام نویسندگان ترک زبانی که آثارشان در ایران ترجمه و خوانده می شود، نویسندگان مطرحی هستند؛ ولی چگونه است که هنوز عزیز نسین و اورهان پاموک از دو فاصله کاملا متفاوت، نویسندگان مورد دغدغه ایرانی ها مانده اند. چگونه هنوز نجیب محفوظ در ایران خواننده دارد و آیا غسان کنفانی همان مقدار خواننده دارد که نجیب محفوظ دارد؟ یا هشام مطر همان قدر خواننده دارد که نجیب محفوظ دارد؟ این افراد نویسندگان خوبی هستند. غسان کنفانی و هشام مطر در دانشگاه ماکسیم گورکی درس می خوانند، چرا این را به مخاطبینمان نمی گوییم. واقعیت این است که اصلا دانشگاه داستان نویسی نداریم. در پی آن، مکتب داستان نویسی هم نداریم. 

 

خوانندگان من در سطح اقلیم گسترده ایران، می دانند سعید تشکری نویسنده ای اهل خراسان است و به واقع در حوزه ای می نویسد که آن حوزه برایش قابل کشف است. خوانندگان مشهد و خراسانی هم می دانند که این نویسنده متعلق به آن هاست. قوچانی های سراسر ایران در خواندن «مفتون فیروزه» همان مقدار تلاش کردند که خوانندگان دیگر تا جایی که مثلا چندین دوست من که در سوئد و آلمان زندگی می کنند از من درخواست کردند «مفتون فیروزه» را برایشان بفرستم. مهم این است که مخاطب، وظایف خودش را درست انجام دهد نه امیال نویسنده را جواب دهد. 

 

و سوال آخر، شما در حوزه هنر و ادبیات خالق اتفاقات بسیار مهمی هستید که در این سال ها دیده شده است. اثری بر دل شما از حیث کاری که باید انجام می شده و نشده است مانده است؟ 

 

پنج دهه فعالیت در حوزه هنر و ادبیات، از دوران کودکی تا اکنون به من یک چیزی را آموخته که در حقیقت ادبیات کمک می کند که ما حسرت هایمان را زنده کنیم. به همین میزان که امروز در وضعیت جذب قرار دارم در دورانی در وضعیت حذف قرار داشتم. در دوران حذف، مشکل دوستان با آثار من این بود که بافت حضرت رضا(ع) در آثارم وجود داشت. می گفتند که این کارها اصلا رفتار دراماتیک نیست و امروز جالب است که تمام رفرنس هایی که به ادبیات می دهند به آثار من برمی گردد. در هنرهای نمایشی، بعد از مدتی احساس کردم که فضای کار برایم وجود ندارد و با آن فضا خداحافظی کردم. نیامدم حسرتش را داشته باشم و تبدیل شدم به یک فیلمنامه نویس، بعد از مدتی احساس کردم که من میرزابنویس هستم تا فیلمنامه نویس؛ یعنی برای کارگردان ها باید میرزابنویسی کنم. بعد از آن از حوزه فیلم نامه نویسی هم خداحافظی کردم؛ ولی ادبیات به شدت زنده و پویاست و همیشه هم گفتم که یک نویسنده هنرمند هستم؛ یعنی آثار و رمان هایم را طوری می نویسم که قابل اجرا باشد. تعداد بسیار زیادی از دوستان هنرمند از من در همین مدت اخیر درخواست کردند که «هندوی شیدا» و «سیمیا» سریال شود یا به فیلم سینمایی تبدیل شود حتی در مورد «پاریس پاریس» خیلی به من مراجعه شده که آن را تبدیل به فیلم سینمایی اش کنم. همه این اتفاقات از دل این می آید که آثارم میل اجرایی شدن دارند و در ضمن مخاطبین ادبیات هم از آن لذت می برند. کتاب «اوسنه گوهرشاد» دقیقا یک اثر اجرایی و سینمایی است که فرصتی برای بروز خودش پیدا نکرده و تبدیل به داستان شده است ولی در داستان و رمان هم آن میل، قابل دیدن است. 

 

با تمام این احوال آرزوی من همچنان برای نوشتن رمان در ارتباط با حضرت رسول اکرم(ص) همچنان باقی است که تقریبا در حال انجامش هستم. همچنین درباره عاشورا کماکان معتقدم که باید رمانی به وجود بیاید که مخاطب امروز ورای تمام این روایت ها آن اندوهناکی عاشورا را درک کند چرا که وجه عاشقانه عاشورا همچنان مغفول مانده است!

منبع: مهر
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار