با مرور جدول فروش فیلمها در سال ۹۷ - که در انتهای متن آمده است- میتوان فیلمهای اکرانشده در سال ۹۷ را به چند دسته تقسیم کرد:
۱- فیلم هزارپا که با فاصلهای زیاد از بقیه فیلمها در صدر جدول نشسته است. فروش ۳۸ میلیاردی این فیلم و فاصله ۲۳ میلیاردی آن با فیلم مصادره گویای این است که این فیلم یک مورد خاص در اکران امسال بوده است.
۲- فیلمهای مصادره، لاتاری، تگزاس، به وقت شام و مغزهای کوچک زنگزده، قانون مورفی، لونه زنبور، فیلشاه، لسآنجلس-تهران، بمب: یک عاشقانه و مارموز که این فیلمها بین ۶ تا ۱۶ میلیارد تومان فروش داشتهاند. با فرض اینکه حداقل هزینه تولید فیلم ۲ میلیارد بوده است، این فیلمها در اکران سود کردهاند یا حداقل ضرر نکردهاند.
۳- دسته سوم بقیه فیلمها که در اکران ضرر کردهاند.
هزارپا فیلمی کمدی بود که با استفاده از فرمول موفق نوستالژی دهه شصت و هفتاد و استفاده از زوج موفق رضا عطاران و جواد عزتی توانست به بالاترین فروش دست یابد. در سال ۹۶ هم فیلم نهنگ عنبر ۲ با همین فرمول توانسته بود پرفروشترین فیلم آن سال نام بگیرد.
درباره دسته دوم فیلمها، یعنی فیلمهایی که متحمل ضرر نشدهاند آنچه جلب توجه میکند غلبه کمدی بر ژانرهای دیگر است. شش فیلم از این یازده فیلم، کمدی هستند. این مسئله نشاندهنده اقبال مخاطبین به فیلمهای کمدی است. فروش بالای فیلمهای کمدی در چند سال ابتدایی دهه نود شاهد افتی مقطغی بود اما در چند سال اخیر این ژانر دوباره به ژانر محبوب مخاطبین سینمای ایران تبدیل شده است. این مسئله ممکن است دلایلی جامعهشناختی و مردمشناختی داشته باشد.
اما وجه دیگری که در پنج فیلم دیگر پرفروش خودنمایی میکند غلبه جنبه سرگرمی در آنها است. همه این فیلمها بهنوعی سرگرمکننده هستند و البته هرکدام دلایل خاص خود برای پرفروش شدن را دارند. البته زمان اکران هم در فروش آنها موثر بوده است. سه فیلم لاتاری، به وقت شام و فیلشاه از فیلمهای اکرانشده در نوروز ۹۷ هستند.
اما هرکدام از این فیلمها مولفهای برای پرفروش شدن داشتند. لاتاری فیلمی قهرمانمحور بود که موضوع ملتهبش یعنی فروش دختران ایرانی در دبی یکی از عوامل دیدهشدن این فیلم بود. به وقت شام به دلیل تبلیغات گسترده در نوروز و موضوع جنگی و اکشن توانست توجه مخاطبان را جلب کند.
موفقیت در جلب نظر مخاطبان جشنواره فجر حتما یکی از دلایل مهم پرفروش شدن مغزهای کوچک زنگزده بود. حضور فیلشاه در میان فیلمهای پرفروش از این جهت که انیمیشن بود جالب توجه است. البته تبلیغات گسترده هم در میزان فروش این فیلم موثر بوده است. حضور فیلشاه در میان فیلمهای پرفروش نشان میدهد اگر فیلمی برای مخاطب کودک و نوجوان با تبلیغات خوب اکران شود و البته حداقلهای فنی را داشته باشد میتواند در اکران موفق شود.
بمب: یک عاشقانه احتمالا بهدلیل بازی زوج پیمان معادی و لیلا حاتمی موفق شد فروش خوبی را پشت سر بگذارد. البته حضور پیمان معادی بهعنوان کارگردان هم بیتاثیر نبوده است.
بررسی آمار فروش فیلمها به ما نشان میدهد مولفه سرگرمکننده بودن، تبلیغات، انتخاب بازیگران چهره و زمان مناسب اکران، مهمترین مولفههای فروش مناسب یک فیلم هستند.
جدول فروش به ما نشان میدهد که ۴۸ فیلم از فیلمهای اکرانشده در سال ۹۷ در نتوانستهاند هزینه ساخت فیلم را در اکران به دست آورند. این عدد از این جهت که هشتاد درصد فیلمهاست، نگرانکننده است. این مسئله بدین معنی است که هشتاد درصد فیلمهای اکرانشده در سال ۹۷ نتوانستهاند درآمد مناسبی در اکران -که محل اصلی کسب درآمد فیلمهاست- داشته باشند.
از سویی دیگر آنچه مانند هر سال توجه ما را جلب میکند عدم اقبال عمومی مردم به سینما به شکل عام است. اگر فیلم هزار پا را فاکتور بگیریم، فیلمهای پرفروش ما حدود یک تا یک و نیم میلیون مخاطب داشتهاند که برای کشور هشتاد میلیونی ما آمار بسیار بسیار پایینی است.
اگر این دو مسئله را در کنار هم ببینیم متوجه میشویم اقتصاد سینمای ما بهشدت در خطر است و طبیعی است در چنین شرایطی که چرخ اقتصاد سینما بهدرستی نمیچرخد حضور دولت و نهادهای حاکمیتی در سرمایهگذاری فیلمها بیشتر شود. چشماندازی که به نظر میرسد در سال آینده رخ دهد.
جدول فروش فیلمها در سال ۹۷