محمد کاظم کاظمی:
محمد کاظم کاظمی گفت: اشعار محتشم درزمینه عاشورا بسیار جامع، کامل و حساب شده‌است.
به گزارش تابناک رضوی؛ محمد کاظم کاظمی گفت: اشعار محتشم درزمینه عاشورا بسیار جامع، کامل و حساب شده‌است.
این شاعر در خصوص رازماندگاری «دوازده بند محتشم» گفت: درشعر فارسی اولین کسی که توانست «واقعه کربلا» را به‌صورت شعر با تمام وسعتش به نمایش بگذارد محتشم بوده‌است؛ به‌همین دلیل یکی ازکسانی‌که کامل‌ترین سروده را درمورد عاشورا از دوران کهن تا به‌حال به نمایش گذاشته محتشم است؛ که وقایع قبل و بعد عاشورا را به‌صورت کامل بیان می‌کند.
وی اظهار کرد: شاعران درگذشته اشعار بسیاری درخصوص «واقعه کربلا» سروده‌اند اما موضوعی که اشعارمحتشم کاشانی را از دیگر اشعارمتمایز می‌کند؛ پیوند قالب نسبتا طولانی ترکیب بند با واقعه عاشورا است زیرا قبل ازاین پیوند اشعارعاشورایی کوتاه بودهاند.
این شاعرعنوان کرد: ترکیب بند قالب طولانی و منظومه وار است که درآن می‌شود با وسعت بیشتری این واقعه عظیم را به نمایش گذاشت و هم‌چنین یکی از قالب‌های کهن شعر فارسی است؛ دراشعارشاعران قدیم ازجمله فرخی و جمال الدین اصفهانی این نوع قالب شعروجود دارد و این شاعرترکیب بندی درمدح پیامبرسروده که از لحاظ قالب در شعر فارسی رواج داشته‌است.
کاظمی بیان کرد: تعداد بسیار کمی از شاعران در دوره‌های قبل ازمحتشم وجود داشته‌اند که این واقعه را از ابتدا تا انتها با جزییات گوناگون و با لحن عاطفی بیان می‌کردند که کوتاه بودهاند؛ اشعار محتشم به‌علت طولانی بودن و تلفیق آن‌ها باقالب ترکیب بند این اشعاربسیار خاص و ماندگارهستند.
وی خاطر نشان کرد: ارزش ادبی «دوازده بند محتشم» بیشتر در لحن عاطفی ودرعین حال متعادل بودن اشعاراست؛ زیرا دارای ابیاتی است که ازعناصرعاطفه برانگیز استفاده کرده؛ اما این بهره‌مندی ازعواطف درحد اعتدال و به‌گونه ای که فاقد وجه مخفف سازی است و از عواطف نیز دور هم نیست.
این شاعر گفت: یکی ازویژگی‌هایی که درشعرمحتشم ازنظر تکنیکی می‌توان به آن اشاره کرد بیان سینمایی شاعراست؛ به‌گونه ای اشعاررا توصیف می‌کند وبه تصویرمی‌کشد ولی درعین حال دارای فراز و فرود است؛ توصیفاتش ساده و یکنواخت نیست گاهی از موضوع دورمی‌شود و گاهی دردل موضوع به‌سر می‌برد؛ این ویژگی‌ها حالت غافل‌گیرانه اشعار رابه نمایش می‌گذارد وآن را به سمت جلو سوق می‌دهد و این یکی دیگرازخصوصیات مثبت این شعر به‌حساب می‌آید.
کاظمی عنوان کرد: علت این‌که محتشم درزمره بالاترین شاعران قرارگرفته این است که محتشم و ازعناصرو امکانات روایی به‌خوبی استفاده کرده جامع و متعادل کارکرده واین‌که محتشم درمسیری قدم گذاشته که متعادل است؛ ومطابق میل عام و خاص است وفقط مختص عده‌ای خاص نیست اشعار خیلی پیچیده یا ساده نیست و تمام عناصر و آرایه‌های ادبی و عناصر زبانی را به‌صورت متعادل کارکرده وقتی شاعر در مسیر متعادل کار می‌کند نمی‌توان ازآن الگو برداری کرد؛ زیرا مسیرانتخابی محتشم حساب شده‌است.
وی درخصوص اشعارعاشورایی امروزی اظهار کرد: دراشعارفارسی نیز شعرهای عاشورایی برجسته سروده شده اند؛ اما موضوع این‌است که درفضای خاص اشعارکلاسیک و درقالب ترکیب بند اشعارعاشورایی کمترسروده شده‌اند.
این شاعر افزود: درشعرفارسی اشعار بسیارموفقی مانند شعرآزاد وشعر سفید در قالب‌های مثنوی ودر قالب‌های دیگروجود دارند؛ هم‌چنین اشعارعاشورایی برجسته ای مانند اشعار مرحوم حسن حسینی و علی معلم درعصرحاضرداریم.
کاظمی عنوان کرد: ازنظرنوع برخورد عاطفی با موضوع یا شگردهای جلب عاطفی مخاطب این شعر الگوی خوبی برای شاعران آیینی امروز محسوب می‌شود؛ اما از لحاظ جنبه‌های فکری باید اشعار به‌گونه ای باشند که جنبه‌های مبارزاتی قیام را ترسیم کند و الگوی فکری واندیشه ای ارائه دهد، هم‌چنین هدف و جهت تاریخی و عدالت طلبی و مبارزه جویی قیام را ترسیم کند.
وی ادامه داد: «دوازده بند» محتشم نمی‌تواندبرای ما الگوی مناسبی باشد؛ زیرا این اشعار و سروده‌های شاعران دوره صفوی به‌گونه‌ای بوده که شاعران ازاین ویژگی‌های شعری یعنی از عدالت طلبی ومبارزه جویی نسبتا غافل مانده‌اند به‌همین دلیل این اشعار الگوای همه جانبه نمی‌تواند باشد.
این شاعرگفت: مشکل افرادی که ازاشعار محتشم تقلید کرده‌اند این بوده که آن‌ها به نبال یک الگوی همه جانبه بودهاند؛ از نظرمن وقتی یک شاعر می‌تواند اثرمتفاوتی از خود برجای بگذارد که این اشعاررا الگو قرارندهیم و با الگوی جدیدی به سرایش اشعاربپردازیم .
کاظمی عنوان کرد: ازلحاظ پرداختن به جنبه‌های فکری وجنبه‌های معرفتی درواقعه عاشورا اشعارمحتشم از لحاظ جنبه‌های مبارزاتی و تاریخی زیاد پررنگ نیستند و دراین موارد می‌توانیم آثارجدیدی را ارائه دهیم.
وی بیان کرد: موضوع قابل توجهی که می‌توان از این شعربه‌دست آورد این است که بیان اشعارعاشورایی باید متعادل جامع وکامل باشد به‌گونه ای که تمام مخاطبان چه خاص و چه عام را جذب کند.
این شاعر اظهار کرد: امروزه اشعار بسیارموفقی درزمینه عاشورا نیز وجود دارند ونباید تصورکرد که بهترین اشعارعاشورایی ما در اشعار محتشم خلاصه شده‌است.
کاظمی افزود: از اشعارعاشورایی بسیارموفق می‌توان به شعر« خط خون» ازعلی موسوی گرمارودی که ازاشعار سفید درقالب مثنوی محسوب می‌شود ویا مثنوی «تاوان این خون تا قیامت ماند برما» ازعلی معلم کتاب اشعار «گنجشک و جبرئیل» از مرحوم حسن حسینی و برخی از شاعران درقالب رباعی دراین زمینه اشعارخوبی سروده‌اند.
وی گفت: مخاطبان و مداحان قالبا اشعارعاشورایی محتشم که دارای حال و هوای سنتی است را بیشتر می‌پسندند امادر مجموع امروزه ازاشعارعاشورایی خوب خالی نیست .
منبع: ایسنا
