حال و روز این روزهای پسته در استان کرمان خوب نیست، نفس این محصول استراتژیک به شماره افتاده است، آب هم نیست تا روح تازهای بدمد به محصولی که نزدیک به 80 هزار خانوار در شمال استان کرمان از آن ارتزاق میکنند.
مردم و مسؤولان استان باید دست در دست هم با عزمی جهادی برای رفع و رجوع کاهش محصول پسته در استان فکری کنند.
باغداران چشم به راهند و کارگران فصلی در انتظار لقمهای نان تا از این طلای سرخ توشهای برگیرند و در کنار آن چرخ اقتصاد مملکت از محصولی که ارزآوری چندصد میلیارد دلاری برای کشور داشته است بتوانند روزی خود را تأمین کنند.
شهرستان زرند نیز با سطح زیر کشت بالغ بر 50 هزار هکتار مربع نیز یکی از مناطق مهم در زمینه کشت محصول پسته است و البته این شهرستان نیز از کاهش این محصول بینصیب نمانده است از این رو به سراغ حسین امیریخامکانی رئیس مجمع نمایندگان استان کرمان و نماینده مردم زرند و کوهبنان در مجلس رفتیم تا پاسخگوی سؤالات ما در ارتباط با این بحران در استان باشد.
فارس: با توجه به اینکه شهرستان زرند یکی از قطبهای کاشت پسته در استان کرمان است وضعیت کاهش محصول پسته در این شهرستان به چه شکل است؟
امیریخامکانی: همانطور که مستحضر هستید محصول پسته مدتهای مدیدی است که درگیر کم آبی، فرسودگی خاک و از دست رفتن ایسی آب(شوری) شده و از سالهای قبل دچار مشکل شده لذا هزینههای تولید و فرآوری پسته بالا رفته و کمآبی و خشکسالیها هم مزید بر علت شده است.
امسال سرمازدگی از یک طرف و آفتهای مختلف در نهایت شهرستانهای شمال استان را دچار کاهش محصول پسته کرده و بیش از 80 درصد نسبت به سال قبل با کاهش محصول مواجه هستیم.
عمده اقتصاد شهرستان زرند بر پایه باغداری و پسته است معدن که از دیرباز در این شهرستان وجود داشته و صنعت نوپایی نیز در این شهرستان شکل گرفته و نیروهای جوان را بهنسبی مشغول به کار کرده اما هنوز اقتصاد خانوادهها عمدتاً بر پایه باغداری و پسته استوار است و مشکلی که وجود دارد بیمهها باید تلاش کنند کارگرانی که در باغات کار میکردند دچار بیکاری نشوند اما با وجود این خرده مالک هم زیاد داریم که اقتصاد آنان متأثر از برداشت محصول پسته بوده و بسیاری از خانوادهها هم کارگر باغات هستند و با کاهش محصول این افراد دچار مشکل میشوند.
از این رو پیش از عید یعنی در بهمن و اسفندماه سال گذشته تلاش کردیم که دولت تدابیری ببیند تا وضعیت محصول پسته را امسال پشت سر بگذاریم.
فارس: چند درصد اقتصاد شهرستان زرند به پسته وابسته است؟
امیریخامکانی: بیش از 50 تا 60 درصد اقتصاد خانوادهها در این شهرستان بر پایه پسته است و حدود 50 هزار هکتار سطح زیر کشت پسته وجود دارد که در سالهای گذشته بیش از 20 هزار تن محصول داشتیم که تقریباً میانگین این عدد بود.
طبق نظر کارشناسان جهاد کشاورزی 80 درصد نسبت به سال قبل کمتر محصول خواهیم داشت.
بیش از 60 درصد جمعیت شهرستان زرند به این امر مشغول هستند و در مجموع تعداد افراد و خانوارهایی که از قبال این محصول ارتزاق میکنند بسیار بیشتر از بخش صنعت و معدن این شهرستان است.
فارس: پیشنهاد شما به کشاورزان برای عبور از این وضعیت چیست؟ آیا کشتهای کم آب و با نیاز آبی پایین و کشتهای جایگزین میتوانند پیشنهاد خوبی برای کشاورزان باشند؟
امیریخامکانی: یک راه حل این قضیه حرکت به سمت کشتهای جایگزین است بهعنوان مثال در سال گذشته بیشترین کشت زیتون را در شمال استان در شهرستان زرند داشتیم که با تأسف در زمانی که به سمت زیتون برای کشت جایگزین رفتیم گونههای خوبی نیز برای کشت انتخاب نشدند این گونهها در برابر سرما بسیار آسیبپذیر بودند و موجب شد دچار سرمازدگی شوند اما اکنون نیز در حال کشت آن هستیم در کشتهای زراعی به سمت کشت زعفران و سیبزمینی رفتیم و خوشبختانه این محصولات خوب جواب دادهاند و بیشترین تولید زعفران استان متعلق به این شهرستان است.
اما باغات پسته ثروت ملی هستند و اجداد ما در شمال استان این باغات را به ثمر رساندند و هر اتفاقی که اکنون افتاده باید با چنگ و دندان این باغات را حفظ کنیم و یک راه برای حفظ آنها افزایش بهرهوری این باغات است.
بهعنوان مثال در شهرستان زرند به ازای هر 50 هزار هکتار سطح زیر کشت در بهترین حالت 20 هزار تن محصول داریم که آمار ارقام خوبی نیست و نشان میدهد راندمان این محصول پایین است هرچند در کل استان کرمان بهرهوری پایینی در محصول پسته داریم و میانگین 500 کیلو در هکتار عملکرد باغات پسته در استان کرمان است که عدد خوبی نیست و در آمریکا به ازای هر هکتار رقمی بین سه تا چهار تن محصول پسته برداشت میشود.
زمانی که بهرهوری بالا باشد هزینههای تولید کاهش مییابد و پسته را اقتصادیتر میکند، وقتی با فشار کمآبی مواجهایم و راندمان هم پایین است، آب زیادی باید مصرف کنیم و خاک را هم فرسوده کنیم لذا روشهای سنتی را باید کنار گذاشته و باغات موجود را به روش علمی و کارشناسی کشت کنیم تا بهرهوری بالا رفته و پسته اقتصادی شود در حالی که به اقتصاد پسته کمتر توجه میشود و اگر بخواهیم به شیوههای سنتی قبل پسته را کشت کنیم حتماً پاسخگو نخواهد بود.
اتفاق خوبی که سال گذشته افتاد این بود که شهرستان زرند بهعنوان نخستین شهرستانی بود که وارد بورس شد و بورس پسته راهاندازی شد و این موضوع تا حدی دغدغه باغداران را کاهش داد.
بازار پسته در فصل برداشت دچار التهاب میشد و قیمت افت داشت اما از روزی که پسته وارد بورس شد و این شهرستان نخستین شهرستانی بود که محموله پسته را به بورس ارائه داد، التهاب فروکش کرد و قیمتها نیز افت شدیدی را تجربه نکرد.
به هر حال در کنار افزایش بهرهوری باید بازار شفاف فروش و بازاریابی پسته نیز را داشته باشیم و باید از روش سنتی بیرون بیاییم و فروش و بازاریابی را نیز بهصورت کارشناسی انجام بدهیم که همین مقدار پسته کمی که هم امسال داریم بشود آن را مدیریت کرد و بهموقع و با قیمت مناسب به بازارهای جهانی عرضه کرد.
فارس: بهعنوان نماینده مردم زرند و کوهبنان در مجلس شورای اسلامی فکر میکنید چه اقداماتی میشود انجام داد که خسارت کاهش محصول پسته بیش از این بر دوش مردم سنگینی نکند؟
امیریخامکانی: بخش عمده کار در دست کشاورزان است که باید با مشاوره راندمان باغات خود را بالا ببرند، دولت و وزارت جهاد کشاورزی تنظیم نهالههای کشاورزی را انجام دهند و بخش دیگر مربوط به تعاونیهایی است که پسته را جمعآوری میکنند که باید بازاریابی را کارشناسی انجام دهند ضمن اینکه پسته محصول ارزآور است و بر خلاف سیبزمینی و پیاز جمعآوری آن نقدینگی بیشتری میخواهد.
باید دولت نقدینگی مورد نیاز تعاونیهایی که مایلند پسته کشاورزان را جمع کنند، تأمین کند تا اینها بتوانند پسته را بهموقع جمعآوری و صادر کنند چون بازار صادراتی هم رقابتی است و کشورهایی مانند ترکیه و آمریکا نیز پسته صادر میکنند باید بتوانیم بهموقع پسته را به بازار تزریق کنیم که بازارهای جهانی خود را از دست ندهیم و این قطعاً همکاری دولت، بانکها و وزارت جهاد کشاورزی را میطلبد.
اقدامات صورت گرفته از سمت بنده نیز این بوده که یک تا دو ماه مانده به فصل برداشت محصول پسته به بانک مرکزی، بانک کشاورزی و جهاد کشاورزی بهصورت شفاهی و کتبی مکاتبه کردهایم و همچنین طی جلسات متعددی پیگیر بودهایم که نقدینگی مورد نیاز بازار و تعاونیها را تأمین کنند تا آنها بتوانند پسته کشاورز را جمعآوری و خریداری کنند بهویژه امسال که سال بحران پسته است و تاکنون کمتر سالی وجود داشته که پسته چنین درگیر بحران شده باشد از اسفند مکاتبات را آغاز کردیم و در جلسات مجلس مرتب به دولت در این رابطه تذکر دادیم.
در اواخر بهمن سال گذشته بهعنوان رئیس مجمع نمایندگان استان نامهای به وزیر کشور و ستاد بحران نوشتم مبنی بر اینکه پیشبینی میشود در سال 97 سال بسیار بدی برای باغداران پسته باشد و اسفند ماه نیز به رئیس سازمان برنامه و بودجه نامه نوشتیم در فروردین ماه نیز هم مکاتبات بیشتر شد و طی جلسه با وزیر کشور، وزیر جهاد کشاورزی و وزیر نیرو بحث خشکسالیها را در استان مطرح کردیم.
طی جلسهای که با رئیس ستاد بحران و حجتی وزیر جهاد کشاورزی داشتیم منجر به این شد که نامهای به وزیر کشور ویژه استان کرمان نوشتند و در آن نامه چند پیشنهاد مطرح شده بود اینکه برای دو تا سه سال وامهای بانکی کشاورزان امهال شده و نقدینگی مورد نیاز برای جبران برخی خسارتها تأمین شود، تسهیلاتی ارزان قیمت برای کشاورزان پیشبینی شود و برای بازاریابی هم تسهیلاتی ارائه شود.
نمایندگان اصرار داشتند چون استان کرمان استان ارزآوری است که این موارد ویژه استان کرمان باشد که در نهایت قرار شد کارشناسانی به استان اعزام شوند تا خسارتهایی که به محصولات باغی و جنوب استان وارد شده مورد ارزیابی قرار گیرد.
کارشناسان طی سفر به استان باغات پسته را از نزدیک دیدند گزارشی قرار بود تنظیم کنند جلسهای در استانداری داشتند و توافقاتی حاصل شده بود.
فارس: برای آنکه موتورهای آبکشی به خاطر نداشتن نفقه از کار نیافتد برای این دسته کشاورزان نیز فکری شده است؟
امیریخامکانی: برای این دسته نیز پیشبینی تسهیلاتی در نامه ارسالی ستاد بحران به وزارت کشور پیشبینی شده، خسارتهایی به کشاورزان رسیده که این مورد نیز از قبیل همین خسارتها است این موضوع هم باید به دولت برود مورد بحث و بررسی قرار گیرد تاکنون نامه از جهاد کشاورزی شهرستان به ستاد بحران رفته و بعد به وزارت کشور و از وزارت کشور نهایتاً به دولت ارسال شده منتها دولت مصوبهای در این رابطه و میزان تسهیلات و بلاعوض بودن وامها تا کنون نداشته است.
فارس: بهعنوان سؤال پایانی آیا در رابطه با اینکه سرمایهگذاری از سمت پسته به دلیل آببر بودن آن به سمت صنعت برود تا کنون اقداماتی انجام شده است با توجه به اینکه شهرستان زرند از لحاظ معادن آهن غنی است؟
امیریخامکانی: در شهرستان زرند توانستیم طی چند سال گذشته در این زمینه گامهایی را برداریم و یکی از تأکیدات همواره این بوده است که با توجه به کمآبی که با آن موجه هستیم و ظرفیتهایی که در این شهرستان وجود دارد باید سوپاپ اطمینان داشته باشیم که این کار طی 15 سال اخیر صورت گرفته است.
در کنار کارخانه واگنسازی که تنها کارخانه در زمینه ساخت واگن و ریل در کشور است و محصولات خود را به شرکتهای متروی تهران، اصفهان و شیراز ارائه میکند در کنار آن در زمینه سنگ آهن معادنی که فعال نشده بودند این معادن را فعال کردیم و کارخانجات وابسته به سنگ آهن مثل کنسانتره سنگ آهن و گنداله سنگ آهن اکنون فعال و مشغول به تولید هستند.
در زمینه زغال سنگ نیز تا 10 سال قبل زغال فقط تولید و به اصفهان منتقل میشود، اکنون دو کارخانه ککسازی با ظرفیت یکمیلیون و 200 هزار تن، زغال را به کک تبدیل میکند و در کنار این کارخانهای با ظرفیت یکمیلیون و 700 هزار تن فولاد در حال احداث و رو به اتمام قرار دارد.
این موارد ظرفیتهایی است که در کنار معادن سنگ آهن و زغال سنگ فعال شده است و بخشی از فشار بیکاری را کاهش میدهد و بخشی از ظرفیتهای انسانی و منابع خصوصی را به این سمت سوق میدهد که اشتغال به وجود بیاید.
در کنار این یک نیروگاه 500 مگاوات در حال احداث است و این نیروگاه ظرفیتی برای تولید برق در شمال استان کرمان به وجود میآورد و هم تعدادی را مشغول به کار میکند. در منطقه سیریز معادن سنگ آهن فعال شده و چند کارخانه کنسانتره سنگ آهن اسفنجی و کارخانه گندله آماده کلنگزنی است.
در زمینه گلخانه نیز در شهرستان زرند خوب کار شده است و دو شهرک گلخانهای در این شهرستان داریم که یکی از آنها یک فاز آن کامل شده است و یکی دیگر هم ساخت گلخانه آن تقریباً سرعت گرفته و مردم استقبال میکنند، اینها گلخانههای تمام اتوماتیک هستند که دما و رطوبت را خودکار تنظیم میکنند.
همچنین تولید گل رز در شهرستان زرند سرعت گرفته است و نه تنها به تهران و استانهای همجوار ارسال میشود صادرات گل نیز داشتهایم در این بخش هم خوشبختانه خوب کار شده است.
در رابطه با تولید زعفران در شهرستانهای کوهبنان و زرند مردم خوب استقبال کردند و تولید آن رو به توسعه است، زعفران نیاز آبی کمی دارد و سالی دو تا سه نوبت بیشتر آب نیاز ندارد و این هم در زرند و کوهبنان مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
همچنین در دو تا سه روستا در شهرستان کوهبنان در زمینه کشت گل محمدی کار میکنند و در چارچوب سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری در زمینه اقتصاد مقاومتی و برنامههایی که رزمحسینی، استاندار سابق استان داشت پروژههایی تعریف شده که آنها هم به تدریج در حال انجام قرار دارد و در زمینه صنایع غذایی در سرخون و قالیبافی به تدریج اقداماتی در دست انجام است.
منبع: فارس