یکی از وظایفی که حسب قانون بر عهده اشخاص ذکور ایرانی بالای ۱۸سال قرار دارد، سپری‌کردن خدمت وظیفه عمومی است.
تابناک رضوی: ماده ۴ قانون خدمت وظیفه عمومی اشعار می‌دارد که خدمت وظیفه عمومی ۳۰ سال و مشتمل بر ۴بخش با عناوین دوره ضرورت، احتیاط، ذخیره اول و ذخیره دوم می‌باشد.
با این وجود در شرایط عادی صرفا مشمولین به خدمت دوره ضرورت اعزام می‌شوند که حسب بند ۱ این ماده مدت آن ۲۴ ماه بوده و درصورتی که مشمولان مازاد و یا کمتر از تعداد مورد نیاز باشد ستاد کل با کسب اجازه از فرماندهی کل آن را به کمتر یا بیشتر از مدت دوره ضرورت تغییر می دهد.
پیشینه خدمت اجباری در ایران به لایحه خدمت اجباری نظام وظیفه باز می‌گردد که در سال ۱۳۰۳ توسط رضاشاه به مجلس شورای ملی چهارم تقدیم و علیرغم اعتراض برخی روحانیون به تصویب رسید.
در دین مبین اسلام بر حفظ و حراست از کیان سرزمین اسلامی تاکید فراوان شده است و به ویژه از حضرت زین‌العباد(ع) ادعیه‌ای با مضمون سلامتی و توفیق مرزبانان وارد شده است.
مع الوصف جهاد با دشمن مهاجم، واجب کفایی محسوب می‌شود و بر همه مسلمین واجب نیست تا چه رسد به پاسداری از تمامیت‌نظام اسلامی در زمان صلح که به طریق اولی واجب‌عینی محسوب نمی‌شود حال آنکه قانون خدمت وظیفه اجباری در دوران صلح نیز همگان را مکلف به ایفاء خدمت سربازی می‌نماید ولذا مغایر با منطق اسلام است.
علاوه بر این، پیامدهای زیانباری نیز بر خدمت اجباری مترتب است که از آن جمله ایجاد مشکلات عدیده در مسیر تحصیل، اشتغال و ازدواج جوانان است.
از دیگر مضرات این پدیده می‌توان به برجای گذاشتن اثرات مخرب بر شخصیت و روحیه سربازان اشاره کرد چرا که در اغلب موارد انجام فعالیت‌هایی دون شأن این افراد بر عهده‌شان قرار می‌گیرد.
مجموع عوامل فوق در مواردی سربازان را به حدی تحت فشارهای روحی_روانی قرار می‌دهد که دچار نوعی جنون آنی شده، اقداماتی از قبیل خودزنی یا آسیب‌رساندن به دیگر سربازان را مرتکب می‌شوند.
با این وجود در کشور ما از سربازی اجباری رضاخانی، به عنوان پدیده‌ای مقدس یاد می‌شود و همین وصف پر طمطراق، مبدّل به دستاویزی برای استمرار این چرخه معیوب شده است.
گفتنی است که امروزه سربازی اجباری و آن هم از نوع طویل المدت، در کمتر کشوری اجرایی می‌شود و بیشتر بر شیوه‌هایی همچون خدمت داوطلبانه تاکید می‌شود و امید است که در کشور عزیزمان نیز تدابیر مقتضی در این راستا اندیشیده شود تا علاوه بر جلوگیری از اتلاف وقت گرانمایه جوانان، از فجایعی همچون خودکشی یا دیگرکشی سربازان پیشگیری شود.
محمدسعید ابراهیمی_کارشناس حقوق
