دبیرکلّ اتحادیه علمای جعفری کشور:
رسم بر اين است كه در استانبول، مراسم مربوط به هريك از ائمه معصومين عليهم‌السلام را در مسجدي كه به نام خود ايشان است برگزار مي‌كنند و مسجد امام‌رضا در محليه شاهي‌تپه اين شهر نيز ميعادگاه شيعيان تركيه در ايام ولادت و شهادت ايشان است.
تابناک رضوی_ صدیقه رضوانی نیا: «موسی ایاز تکین» مترجم کتاب نفیس صحیفه رضویه به زبان ترکی استانبولی و دبیرکلّ اتحادیه علمای جعفری کشور ترکیه و مجری شبکه تلویزیونی Cem tv (سم تیوی)متعلق به علویان ترکیه است. او مقیم استانبول است که مساجد تاریخی این شهر شهرتی جهانی دارند و سالانه میلیون‌ها نفر از سراسر جهان حتی غیرمسلمان‌ها برای دیدن این مساجد زیبا راهی شهر بندری استانبول در ساحل دو دریای سیاه و مرمره می‌شوند. او به‌عنوان یکی از نخبگان جهان اسلام، سال‌ها در قم زندگی کرده، به خاطر همین علاوه بر زبان‌های ترکی و عربی، به فارسی نیز مسلط است. تکین سال 1392 و در دهمین دوره جشنواره بین‌المللی امام رضا(ع) به دلیل فعالیت‌های ارزنده‌اش در حوزه فرهنگ رضوی به‌عنوان خادم نمونه فرهنگ رضوی انتخاب و تجلیل شد.
موسی ایاز تکین سال گذشته در قالب مجمع خادمان نمونه فرهنگ رضوی قاره آسیا به مشهد سفر کرد و احتمالا در دهه کرامت
محله زينبيه در استانبول بزرگ‌ترين مرکز تجمع شيعيان است و يک مسجد بزرگ متعلق به شيعيان هم به نام «زينبيه» در اين محله وجود دارد. علاوه بر آن 36 مسجد ديگر استانبول محل فعاليت شيعيان اين شهر محسوب می‌شود.
امسال نیز در قالب همین مجمع جهانی دیگربار زائر بارگاه رضوی خواهد بود. علاوه بر ترجمه صحیفه رضویه، او مترجم آثار مهمی هم چون تفسیر نمونه(نوشته آیت ا..مکارم شیرازی)،دانشنامه امام حسین(ع)(نوشته آیت ا... ری‌شهری)و درس‌های فقه مقام معظم رهبری نیز هست.
گفت‌وگوی با ایاز تکین در فضای مجازی انجام شد و به دلیل تسلط فوق‌العاده‌اش به زبان فارسی، اطلاعات کاملی درباره وضعیت علویان و شیعیان ترکیه و همین‌طور ارادت آن‌ها به امام رضا(ع)در اختیار ما قرارداد.
آقای ایاز تکین درباره وضعیت شیعیان در ترکیه برایمان بگویید...
استانبول بزرگ‌ترین شهر کشور ترکیه است و البته بزرگ‌ترین شهر شيعه‌نشین کشور، از حدود 20 میلیون جمعیت استانبول، حداقل یک و نیم میلیون نفر شیعه هستند. گرچه در ترکيه، شيعه اصيل يعني شيعیان 12 امامی که اجدادشان نیز شیعه بوده‌اند، فراوان وجود دارد (حدود سه میلیون نفر)، ولي شيعيان ساکن استانبول اغلب مهاجر هستند. اين شيعيان معمولاً از مرزهاي شرقي ترکيه که در همسايگي ايران و ارمنستان و آذربايجان است به استانبول مهاجرت کرده‌اند. اجداد خود من از شيعيان منطقه قفقاز آذربايجان بودند که حدود250 سال پيش به ترکيه مهاجرت کردند. انبوهی از شیعیان در استانبول ساکن‌اند و در محلاتی مثل «حال کالی»، «باغجیلار»، «ایکی‌تلی»، «شاهی‌تپه»، «ارناووتکوی» و... زندگی
بين شيعيان 12 امامي و علوی‌ها اشتراکات بسيار فراواني وجود دارد گرچه آگاهي و اطلاعات آن‌ها از اهل‌بیت(ع) کم است اما علوی‌ها به اهل‌بیت (ع)علاقه دارند و پیش‌بینی می‌کنم در سال‌های آينده سيل سفر زائران علوي به‌سوی ايران و شهر مشهد براي زيارت امام هشتم(ع) آغاز شود
می‌کنند.بقیه شیعیان در شهرهایی مثل ازمیر،قارص،آنقره و ایغدیر ساکن‌اند.
محله زينبيه در استانبول بزرگ‌ترين مرکز تجمع شيعيان است و يک مسجد بزرگ متعلق به شيعيان هم به نام «زينبيه» در اين محله وجود دارد. علاوه بر آن 36 مسجد ديگر استانبول محل فعاليت شيعيان اين شهر محسوب می‌شود. هرکدام از اين مساجد به اسم يکي از ائمه(ع) و يا اصحاب و ياران آن‌هاست .یکی از مساجد استانبول به نام امام رضا(ع) است. رسم ما این‌گونه است که مراسم تولد يا شهادت ائمه(ع) را در آن مسجدی که به نام آن معصوم است، برگزار کنيم در ایام شهادت و تولد امام رضا(ع) هم در مسجدی که به نام ایشان نام‌گذاری شده در محله شاهی تپه استانبول گرد هم می‌آییم.
پس امام رضا(ع) در میان شیعیان ترکیه هم جایگاه خاص و یگانه‌ای دارند...
سه امام در بین شیعیان ترکیه جایگاه ویژه دارند ؛ امام علی(ع)، امام حسین(ع) و امام رضا(ع).شیعیان ترکیه که یا ایرانی‌الاصل بوده‌اند یا در همسایگی ایران می‌زیسته‌اند و به‌مانند ایرانی‌ها عجیب به امام رضا(ع) علاقه و ارادت دارند از هر سه یا چهار مرد ترکیه حتماً اسم یکی رضا، یا محمدرضا ،علیرضا و.. است.
شنیده‌ام در ایران در ایام شهادت امام رضا(ع) مراسم‌های باشکوهی برگزار می‌شود، ماهم در ترکیه در شهادت ایشان همه برنامه‌ها را برگزار می‌کنیم.نذری می‌دهیم و مراسم‌های عزاداری و سینه‌زنی در مساجد به‌ویژه مسجد امام رضا(ع) در شهر استانبول داریم که هزاران نفر در آن شرکت می‌کنند و سفره نذری چند هزارنفره پهن می‌کنیم که واقعاً
استانبول بزرگ‌ترین شهر کشور ترکیه است و البته بزرگ‌ترین شهر شيعه‌نشین کشور، از حدود 20 میلیون جمعیت استانبول، حداقل یک و نیم میلیون نفر شیعه هستند
دیدنی است و باعث تعجب بقیه ادیان و مذاهب در ترکیه می‌شود. ایام میلاد امام رضا(ع) هم که جای خود دارد و شیعیان ترکیه غرق در شادی می‌شوند.
علاوه بر شیعیان 12 امامی، علويان که آن‌ها نیز شيعه هستند و جمعیتی چندمیلیونی در ترکيه دارند به ائمه عليهم‌السلام علاقه‌مندند و مراسم‌های تولد و شهادت ائمه را برگزار می‌کنند.
علویان که شماری از آن‌ها در سوریه ساکن هستند چه ویژگی‌هایی دارند و فصل مشترک آن‌ها با شیعیان 12 امامی چیست؟
حدود 25 میلیون شیعه علوی در ترکیه زندگی می‌کنند که 100 هزار نفر از آن‌ها حدود500 سال پيش توسط حکومت عثماني قتل‌عام و بازماندگان آن‌ها هم در کوه‌ها و بیاب آن‌ها آواره شدند. از آن زمان علوی‌ها دل‌خوشی از حکومت‌ها حتي حکومت‌هاي شيعي نداشتند. اواخر يعني حدود20 سال پيش آرام‌آرام علوی‌ها از مناطق سخت کوهستاني و روستاها به شهرهاي بزرگ ترکيه مثل ازمير و آنکارا و استانبول مهاجرت کردند. حتي در ابتدا با انقلاب اسلامي هم رابطه خوبي نداشتند ولي حمايت جمهوري اسلامي از دولت سوريه که شيعه علوي است نظر علوی‌ها را درباره ايران و انقلاب اسلامی را صد درصد تغيير داد و از حدود 5 سال پيش آن‌ها به‌شدت به ايران و انقلاب اسلامي علاقه‌مند شده‌اند.
در نزد شیعیان ترکیه اعتقاد جالبی وجود دارند همان‌طور که من دیده‌ام ایرانی‌ها در کربلا اول به زیارت حرم حضرت ابوالفضل(ع) می‌روند و آنگاه راهی زیارت حرم امام حسین(ع) می‌شوند، ما شیعیان ترکیه هم اول به زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) می‌رویم و از ایشان اذن می‌گیریم و بعد راهی مشهد برای زیارت حرم برادرشان می‌شویم.
و ابراز علاقه و دوستي می‌کنند و علناً اعلام می‌کنند که انقلاب اسلامي از ما علوی‌ها هم هست.
درباره اشتراکات آن‌ها با ما شیعیان 12 امامی باید بگویم: بين شيعيان 12 امامي و علوی‌ها اشتراکات بسيار فراواني وجود دارد گرچه آگاهي و اطلاعات آن‌ها از اهل‌بیت(ع) کم است اما علوی‌ها به اهل‌بیت (ع)علاقه دارند و پیش‌بینی می‌کنم در سال‌های آينده سيل سفر زائران علوي به‌سوی ايران و شهر مشهد براي زيارت امام هشتم(ع) آغاز شود به‌خصوص برنامه زنده تلويزيوني که با حضور دو تن از« دده »هاي علوي در شب میلاد امام رضا(ع) در مشهد برگزار شد، بازتاب فراواني در بين علوی‌ها داشت و انگار آن‌ها را از يک خواب طولانی‌مدت بيدار کرد.
درباره آن اتفاق توضیح می‌دهید؟
سال 1392 که من در جشنواره امام رضا(ع) به‌عنوان خادم نمونه فرهنگ رضوی انتخاب شدم و برای شرکت در اختتامیه جشنواره به مشهد آمدم، براي اولين بار در تاريخ کشور ترکيه اتفاق عجيب و تاريخي افتاد و آن اين بود که در شب ميلاد امام رضا(ع) ما توانستيم برنامه زنده تلويزيوني به زبان ترکي از پشت‌بام حرم مطهر امام رضا(ع) براي شيعيان ترکيه پخش‌کنیم که اين اتفاق براي آن‌ها يک انقلاب عظيم معنوي محسوب می‌شد.در برنامه ما دو تن از علماي شيعه علوي ترکيه که علوی‌ها به آن‌ها «دده»می‌گویند ،حضور داشتند و به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفتند. يکي از آن‌ها که پيرمردي حدود60 ساله بود از شدت گريه و هيجان معنوي ، نتوانست صحبت کند و فقط توانست بگويد:ما و پدران ما خسران بزرگي کرده‌ایم که تابه‌حال به زيارت مولايمان امام رضا(ع) نیامده‌ایم و من ازاین‌جهت احساس سرخوردگي
ماهم در ترکیه در شهادت ایشان همه برنامه‌ها را برگزار می‌کنیم.نذری می‌دهیم و مراسم‌های عزاداری و سینه‌زنی در مساجد به‌ویژه مسجد امام رضا(ع) در شهر استانبول داریم که هزاران نفر در آن شرکت می‌کنند و سفره نذری چند هزارنفره پهن می‌کنیم که واقعاً دیدنی است و باعث تعجب بقیه ادیان و مذاهب در ترکیه می‌شود
و شکست و ضرر بزرگ می‌کنم. آن «دده» ديگر که انساني فرهيخته و جوان‌تر بود هم جلوي دوربين زنده تلويزيون به‌شدت گريه کرد و از علوی‌هاي ترکيه خواست حتماً به زيارت امام رضا(ع) بيايند و از هواي اینجا استنشاق کنند.
آیا علوی‌ها و دیگر شیعیان ترکیه راحت و به سهولت می‌توانند به زیارت امام رضا(ع) بیایند؟
در ترکیه چند آژانس مسافرتی برای زائران رضوی وجود دارد. سالانه حدود 15 هزار شیعه ترکیه برای زیارت امام هشتم وارد ایران می‌شوند آن‌ها هوایی یا از طریق مرز زمینی به ایران سفر می‌کنند ابتدا به شهر قم و زیارت حرم حضرت معصومه(س) می‌روند.
در نزد شیعیان ترکیه اعتقاد جالبی وجود دارد همان‌طور که من دیده‌ام ایرانی‌ها در کربلا اول به زیارت حرم حضرت ابوالفضل(ع) می‌روند و آنگاه راهی زیارت حرم امام حسین(ع) می‌شوند، ما شیعیان ترکیه هم اول به زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) می‌رویم و از ایشان اذن می‌گیریم و بعد راهی مشهد برای زیارت حرم برادرشان می‌شویم.این رسم در نزد اجداد و پدران ما هم وجود داشته و معتقدیم اگر قم را اول زیارت کنیم زیارت مشهد ما هم انشا الله پذیرفته می‌شود.
یکی از کتاب‌های ارزنده رضوی صحیفه رضویه است که در آن دعاهای امام رضا(ع)توسط مرحوم موحد ابطحی گردآوری‌شده است و شما مترجم این کتاب به زبان ترکی استانبولی هستید درباره این ترجمه هم برایمان بیشتر بگویید...
درست است صحیفه رضویه کتاب مهمی است مجموعه دعاهای امام رضا(ع) در فصل‌های مختلفی در آن گردآوری‌شده، من سال2013 به پیشنهاد جشنواره امام رضا(ع) این کتاب را از عربی به ترکی استانبولی ترجمه کردم و البته با ترجمه فارسی هم مطابقت دادم.حدود سه ماه ترجمه کتاب طول کشید.
