بحث دیابت در دنیای امروز یکی از مهمترین مباحث حوزه ی سلامت است، زیرا دیابت رشد بسیارسریعی دردنیا پیدا کرده و پیش‌بینی‌ها هم در خصوص رشد آن در 20 سال آینده، به‌ویژه درکشورهای درحال توسعه و توسعه نیافته، بسیارنگران کننده است.
در زمینه تعداد مبتلایان دیابت در کشور آمار دقیقی وجود ندارد و متاسفانه آمارهای موجود گاهی ضد و نقیض به نظر می‌رسد اما در عین حال، طبق آخرین آمار 8 درصد از جامعه دیابتی هستند؛ یعنی حدود 5/5 میلیون نفر که از دیابت خود اطلاع دارند و به همین میزان، مبتلا هم از بیماری دیابت خود آگاهی ندارند و 12 میلیون نفر نیز دارای اختلالات سوخت و ساز قند هستند، اما دیابت ندارند.
نگران‌کننده‌ترین بخش این ماجرا در این است که براساس آمارهای رسمی بین المللی ما با این سیرفعلی در 20 الی 25 سال آینده با رشد نزدیک به 100 درصدی در شیوع این بیماری مواجه خواهیم بود ( درمقابل رشد حدود 34 درصدی درکشورهای پیشرو درکنترل بیماری) .
عوارض معلول‌کننده و مرگ‌های زودرس ناشی از آن در جوامع، عواقب اقتصادی و اجتماعی بسیار عظیمی بر جای می گذارد. به‌طوریکه بیشترین هزینه های ناشی از این بیماری در کشورهایی نظیر کشورما و اغلب کشورهای دنیا، هزینه های غیرمستقیم آن است، یعنی هزینه هایی که بجای هزینه شدن در ویزیت و آزمایشات و آموزش ها، هزینه ی بستری ها و معلولیت ها و از کارافتادگی ها و هزینه های اجتماعی مربوطه می شوند که خود بحث مفصلی می طلبد.
مهمترین نکته در این زمینه که وظیفه ی تصمیم سازان و تصمیم گیران حوزه ی سلامت را سنگین می کند قابل پیشگیری بودن خود بیماری است و هم عوارض آن، اما این موضوع اقدامات پیشگیرانه، تصمیمات هوشمند، همسویی بخش‌های مختلف و توزیع صحیح منابع را می‌طلبد که علیرغم وجود الگوهای مناسب، متأسفانه همچنان و هنوز کورسوی امید چندانی دیده نمی‌شود.
اگربخواهیم ازبین تمام راهکارهای لازم برای کنترل این بیماری ، یکی را به عنوان مهمترین راهکار نام ببریم، به نظر من ، بدون شک باید از آموزش نام ببریم. آموزشی که در تمام سطوح (بیماران، مدیران و تصمیم گیران جامعه و حتی سیستم سلامت بصورت عام) خلاء آن را درکشور به وضوح شاهد هستیم.
درحالی‌که تقریباً تمام دسته های دارویی مورداستفاده در زمینه ی دیابت و تمام دستورالعمل‌های بالینی لازم دراختیار ما هست ولی ما موفقیت درمانمان کمتراز 10 درصد موفقیت درمان درکشورهای پیشرو در این زمینه است که این اساساً به دلیل اختلاف در روش‌ها و گستره‌ی آموزش در دو طرف است.
هرساله در ایام نزدیک به ماه مبارک رمضان، چالش مهم بیماری دیابت و روزه‌داری، برای مومنین علاقه مند به روزه داری و جامعه ی پزشکی پیش می آید.
عبارت وَمَن كَانَ مَرِيضًا درمورد روزه داری ماه مبارک رمضان در آیه ی شریفه ی 185 از سوره ی مبارکه ی بقره و به دنبال آن عبارت پر مهر و محبت يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ، بدون شک وظیفه ای سنگین به عهده ی مجامع علمی پزشکی می گذارد تا با انجام مطالعات جامع و براساس شواهد ، اولاً بایدها و نباید های روزه داری دربیماران را مشخص کند، ثانیاً بیمارانی که ممکن است بتوانند روزه داری کنند را قبل رمضان آماده کرده و حین روزه داری ماه مبارک رمضان آنها را حمایت و پایش نماید. این مهم درمورد بیماران دیابتی با توجه به مباحث اپیدمیولوژی و جمعیت شناسی از اهمیت و حساسیت خاصی برخوداراست.
تخمین زده می شود که در حال حاضربیش از 116 میلیون بیمار دیابتی مسلمان در جهان وجود دارند که بیش از 50 میلیون نفر آنها هرسال درماه مبارک رمضان روزه گرفته و با این عمل سلامتی خود را تهدید کرده و سیستم‌های مراقبت سلامت خود را به چالش می‌کشند که این امر به ویژه در زمان حاضر که ماه رمضان در فصل های گرم سال با روزهای بلند قرار گرفته است و با اهمیت بیشتر در کشورهای گرم و خشکی نظیر کشور ما نمود دارد.
امروزبا مطالعات وسیعی که دردنیا انجام شده و مبتنی برشواهد ( evidence Based ) ، مشخص شده بسیاری ازاین بیماران با آمادگی قبلی، قادر به روزه داری باضریب اطمینان قابل قبولی درماه رمضان هستند و شرط رسیدن به این ظریب اطمینان، همان حلقه ی مفقوده ی ما یعنی آموزش است.
هدف ازبرگزاری همایشی که با موضوع دیابت و ماه مبارک رمضان در مشهد برگزارشد، اطلاع‌رسانی به پزشکان و دست اندرکاران حوزه ی سلامت درخصوص آخرین مطالعات و راهبردهای بالینی در زمینه های مختلف روزه داری ماه رمضان است شامل مباحثی نظیر انتخاب بیماران دیابتی مناسب جهت روزه داری و آماده سازی آنها قبل ماه رمضان و حمایت از آنها حین روزه داری و تغییرات دارویی لازم در این مدت.
این هدف به لطف خدا و با دعوت از اساتید دانشگاه‌های مختلف و همکاران پزشک که در سراسر کشور درزمینه دیابت فعالند و مسئولین مرتبط ، تأمین شد.
انتخاب زمان برگزاری این همایش هم براساس این واقعیت بود که پزشک درمانگر برای آماده‌سازی بیمار دیابتی و ایجاد شرایط لازم برای روزه داری با کمترین خطر در وی نیاز به اقداماتی دارند که اغلب سه ماه زمان لازم دارد.
توقع ما از رسانه ها این است که جامعه را نسبت به این موضوع مهم حساس کرده و دراین زمینه اطلاع رسانی کنند تا افراد دیابتی در زمان مناسب به مراکز تخصصی مراجعه کنند و مراحل آماده سازی را به موقع طی کرده و قادر باشند روزه داری مطمئنی را طی کنند و از فیوضات ماه مبارک رمضان بهره مند شوند و بدون آگاهی و مشورت پزشکان متخصص اقدام به روزه داری نکنند و اینها همه مستلزم این است که کار علمی و فرهنگی در سراسرکشور انجام شود.
دکتر علی اکبر رئوف صائب / تابناک خراسان رضوی
