شهید آوینی در مقاله «راز سرزمین آفتاب» بررسی می کند که چرا تمدن های شرق آسیا توسعه غربی را توانستند در جامعه خود پیاده کنند و چرا دیگر جوامع سنتی در این مسیر ناموفق بوده اند.
در بخشی از این مقاله شهید آوینی بیان می کند :« تمدن تکنولوژیک ماهیتاً با هیچ شریعت دیگری نیز جمع نمی شود، چرا که خود در صورت یک شریعت ظهور یافته است، شریعتی که با آداب و سنن و نظام اخلاقی خاص خویش همراه است» و ادامه می دهد: «حقیقت تکنولوژی یک صورت وجودی بیش ندارد و آن همین صورتی است که در غرب ظهور یافته است و هیچ دینی جز با انکار خویش نمی تواند روی به این حقیقت بیاورد، مگر آنکه آن رویکرد از حدّ ظاهر فراتر نرود»
نشانه های این رویکرد ظاهری به دین را در گوشه گوشه جامعه می توان دید. از مجالس عزاداری اباعبدالله که پر شده از سنت ها و آیین هایی که هیچ ربطی به قیام آن حضرت ندارد و در آن همه چیز یافت می شود جز معنویت بگیرید تا همین پرواز هواپیمای نو به مشهد!
نمایش مذهب بدون پشتوانه فکری و قلبی، بی تردید به ظاهرگرایی منجر می شود و اگر جامعه به این تظاهر عادت کند و مردم مذهب را همین ظاهر آن بدانند، جای خالی ایمان در قلب را مذهبی دیگر، فکری دیگر و آیینی دیگر پر می کند. درست است که ظاهرگرایی مذهبی چندسالی است در میان مردم ما رونقی عجیب گرفته، اما بی شک این وضعیت اسفناک را دولت های مختلف در جامعه ترویج کرده اند که الناس علی دین ملوکهم.
نمایش هواپیمای ایرباس بر فراز آسمان مشهد چه چیزی را می خواهد به ما بگوید؟ اینکه دولت توانسته بدون مغلوب شدن به تمدن غرب، تکنولوژی و ابزار تمدن غربی را به کشور وارد کند؟ یا می خواهد بگوید با اینکه یک دولتمردان به تمدن غرب است مراقب رفتارشان هم هستند و ببینید که نمادهای مذهبی در اقدامات دولت چقدر زیاد هستند؟ شاید هم می خواهند به ما نشان دهد که پروژه نفوذ در اندیشه دولت اثر نداشته و همچنان با قوت دارد به اسلام خدمت می کند.
ذوق زدگی از ورود یک هواپیما به ناوگان هوایی کشور حرفی دیگر برای ما دارد و آن اینکه بلاخره توانستیم شاخ غول تمدن غربی را بشکنیم و در گوشه ای از آن برای خودمان جایی باز کنیم.
اصلا تمام حرفی که آقایان در جشن های خود از موفقیت های برجام می زنند، همین را می گوید. اما آیا با وجود سرمایه تمدنی عظیمی که در اسلام نهفته است، برای ما مایه شرمساری نیست که تا این حد چشم و دهانمان را به آن طرفی ها دوخته باشیم که با ارسال یک فروند هواپیما این چنین ذوق کنیم و آن را برای تبرک و تیمن در پوشش رسانه ای گسترده به سمت مشهد پرواز دهیم و مسافران آن را از میان خانواده های محترم شهدا برگزینیم.
اما آیا افق تمدنی که در نظام جمهوری اسلامی به آن تأکید می شود این است که جایی برای خود در نظم نوین جهانی پیدا کنیم یا اینکه خودمان سد را بشکنیم و طرحی نو دراندازیم؟
اعظم ذوالفقاری منظری-تابناک خراسان رضوی
